محمد حنیف قلاتی

براہوئی پاروک آ بلوچ آتا زئیفہءِ”نت انا لِتر تکنگ“:۔ موچڑی یعنی بوٹ، چوٹ، چمپل اگہ مُتکُن مس تو اودے براہوئی ٹی لِتِر پارہ۔  داکان مست انا نوشت آتے ٹی نن خنان کہ ننا راج اٹی نیاڑی نا بھلو قدرو قیمت اسے، ولے اونا بے قدری نا وساہت اس دا وڑ…

نیاڑی تا شرف:۔ پُوسکن آ راج اٹی دعویٰ بھاز مننگ اٹی ءِ کہ نیاڑی تا حق آتے نرینہ غاک بریبر تننگ اٹی افس، دیکی تہذیب نا ہندا سوج آتا پُس پُس آک داڑ ے ہم مننگ اٹی ءُ کہ نیاڑیک نر ینہ غاتا مے ءُ، چار دیوالی تا قیدیءُ، وخت اس کہ ایلو سوچ دادے…

السی ادب:۔ چاہندار آک پارہ کہ دنیا ٹی تاریخ، اِرا وڑ اٹ برجاءِ، اسٹ اٹی بیرہ بادشاہ تا بادشاہیک، حاکم آتا حاکمیک، جرنیل آتا خون ریزیک، علاقہ غاتا کوزہ گیریک، زیات آن زیات واکداری و مال مڈی تے دوئی کننگ نا واقعہ و ہیت آک نوشتہ ءُ۔ ایلو وڑ…

براہوئی پاروک آتا توڷ بش:۔ دنیانا کانود ءِ کہ ہراڑے بندغ اس ودی مسنے، اوفتا باتیک وخت و زند انا تدینگ تون کانود و اصول جوڑ کرسا ہنانو، دا کانود آک بھاز وخت اوار تولنگ و سجفنگ آن پد جوڑ مسنو، و بھاز آک روایت پاننگرہ، مطلب اسہ خاص ءُ…

 ریاست قلات نا حاکم آک براہوئی یا بلوچی ءِ انتئے سرکاری زبان جوڑ کتوس:۔ بھازآ زبانک وخت وخت، بھلا بنڈ آنبار ہندن ءُ روتہ خلیرہ کہ او بنڈ ءِ کشنگ بھاز آتا وس آن پیشن مریک، دن کہ غزنی، غوری، مغل حاکم آک، اوفتا جند انا زبانک تو پین مسنو، ولے…

ادبی نوشت آک اسہ وڑ مریرہ یا زمانہ تون اوار اوار بدل مرسا کیرہ؟:۔ بھاز آتا خیال ءِ کہ ننا براہوئی نوشت آتیان منہ سوال ودی مننگ اٹی ءُ، او دُن کہ: (1) نن ہرا لوز آتے ہرافتے کن نوشتہ کینہ مگہ او خوانندہ اریر؟ دافتے اوفک خواننگ کیرہ؟ (2)ہرا…

تاریخ دا ہم پاہک کہ ہر قوم و زبان نا اسہ بنجائی ء ُ علاقہ اس مریک، ہچ ء ُ قوم اسے نا بنجائی وطن اونا اصل قوم و زبان آن خالی مفک، اوفتا تہذیب و تمدن، کلچرو زبان ہمو بنجائی علاقہ ٹی زیات رکھوک مریک و خننگک۔ دا تو پک ء ِ کہ براہوئی پاروک آتا و…

زی آکوشی یا کوشانی تے سیتھی (Seythian) آر ین ہم پاننگانے۔ کوشی یا کوشانی بادشاہک، اگہ آرین ئسُر، تو تاریخ نا رداٹ نن دا پاننگ کینہ کہ، اوفتا بننگ آن مُست براہوئی پاروک آک داڑ ے ہندی مسنو۔ انتئے کہ دا بارو اٹ زی آ خوانان کہ بھاز آتاریخ دانک…

-11 براہوئی بولی، ادب و نوشتہ غاتا ڈس :۔ بولی تا بارو اٹ ہرا علم ارے، اودے چاہندار آک اِرا جاگہ بشخ کرینو۔ (۱) علم اللسان:۔ علم اللسان اٹی بولی تا متکنی نا زی آ ہییت وگپ مریک۔ (۲)لسانیات:۔ لسانیات اٹی بیرہ بولی تا زی آہیت و گپ مریک۔…

۱۰۔ تاریخ نا پنہ غاتے ٹی براہوئی پاروک آک و اوفتا بولی نا حوال:۔  ہرا وخت آ کہ نن ہوش آ بسُن تو خف تے ٹی ننا دا ہیت آک تمار، کہ براہوئی بولی بھاز سخت ءُ بولی اسے، اودے ہچ ءُ گرائمر و ہچ ءُ تاریخ اس اف۔ دا ہیت ءِ پک کننگ کن انگریز اسے نا،…