براہوئی زبان نا تاریخ (14)

براہوئی شاعری تے ٹی نیاڑی نا ذکر:۔

ننا راج اٹی نیاڑی نا ننگ و ناموس و عزت نا ہنداخس خیال ارے کہ اُلس تینا شاعری ٹی ہم نیاڑی نا ذکر ءِ کپک۔ دن کہ نور محمد پروانہ پاہک کہ:

”براہوئی قبیلہ غاک تینا کڑدہ ٹی مجموعی وڑ اٹ، عشق و عاشقی ناہندا فعل ءِ تینا غیرت نا کچ اسکان خلاف خیال تکانو، اودے مجموعی وڑ اٹ رُدنگ کن قبول کتنو۔ ایلو دن ہم خیا ل کننگ مریک کہ ننا راج اٹی انفرادی اہمیت آن زیات یا اوڑدہ، اجتماعی آ ایلمی نا احترام ہم کاریم کیک۔ ہنداکان او ملک و قوم انا، ایڑھ و لمہ غاتے تینا ایڑھ ولمہ چاہنگ اٹ، دن آ عشق و عاشقی نا عیاشی نا شعر و گپ آتے خوش تختنو۔“

دن نن پاننگ کینہ کہ نوشتوک آتا اسہ کہول اس ہم ہندن ارے ہرا نیاڑی تا بابت شاعری کننگ ءِ عیب اس تکک۔ دا ہیت تینا جاگہ غا کہ نیاڑی نا جوڑ و پیشکو آتے شاعری ٹی سفت کروک آتیٹی ملا تا ہم اسہ بھلو کچ اس ارے۔ ولے دا ہیت ہم ارے کہ شاعری ٹی دا گڑاک مریر تینا جاگہ غا، ولے لس مجلس آتیٹی دا وڑ انا خیال آتے بے شرفی اس تکنگک۔ ہندا سوب ہم ارے کہ اسہ تپہ اس دن ہم ارے کہ او شاعر آتے شیف تپہ تکک۔ و اونا سوب ہندا گڑا ءِ پاہک کہ اوفک ایلوفتا نیاڑی تا پن تیٹ یا اوفتا بابت شاعری کیرہ۔ ہرا کہ ننا راج انا جم تب آن جتا ءُ گڑا اسے۔

نیاڑی تا روزگار:۔

دا زمانہ نا روزگار آتے ٹی نیاڑی تا اواری آن تو ہر بندغ ءِ معلومداری ارے۔ البتہ اینو آن منہ سال مُست ہم روزگار آتے ٹی نیاڑیک نرینہ غاتا کوپہ مرسا بھاز بشخ ہلکرہ، اُرا تے ٹی توروک آ ساہدار تا دیر و بئے سار و سنبھال ءِ بھازی آن نیاڑیک کریرہ۔ لاب آتا وخت آ ہم غریب انگا خاہوت آتا نیاڑیک لائی گری کن تینا نرینہ غاتتون تُد مسرہ، یا اریر ہم، ہندن اوفتتون اوار لشی خلکُرہ، باریم تے نرینہ غاک مُچ کرسا بڈ کریرہ، نیاڑیک مُچ کرسا بری یعنی بڈ انا جاگہ غا کاٹم آ تخارہ، جوہان جئی آ سر کریرہ۔ لائی گری آن اخس کہ غلہ اوفتے دو تماکہ، ہمو غلہ غاتیان تینا دے و شام انا، نکان نا کچ آ سُہب انا مہالو نماز آتیان مُست اوفک نُسخل (دستی چکی آ) نُسارہ، خلق آتے ٹی چنجک (چِن جِک) یعنی پاٹ و دیر اتنگ ہم اوفتا زی آ ئس۔

ہندا وڑ پٹاٹہ کشنگ نا وخت آ غریب انگا نیاڑیک کشوک آ پٹاٹہ غاتے بنارہ و کوڑ کوڑ آ مُچ کریرہ، دا خواری کن زمیندار اوفتے بڈ بڈ پٹاٹہ تسکہ، ہموفتے اوفک دکاندار اسے آ، یا کہ بازار اٹی سودا کریرہ تینا سٹ و سودا ءِ ہلکرہ۔ ہندُن پیماز، پٹاٹہ، ریزہ و ایلو فصل آتا بوچ و بئے تے ہم بھازی آن نیاڑیک سفا کریرہ۔ 

دا وڑ انا کل خواری و مزوری تے ٹی مجال الو کہ مالک، بزگر، زمیندار یا پین کس اس، دا نیاڑی تے دُن ءُ سُست ءُ ہیت اس کروسس کہ اوفتا بے عزتی مرے، دا کچ اسکان کہ اوفتے مزور ہم پاتوسہ، بلکن نیاڑی تکسا اوفتا پنداوڑی، قدر و عزت ءِ نرینہ مزور آتیان زیات کریرہ۔ دا ہم آخا کہ دا شان، شرف و عزت ءِ کس انا خلیس آن نیاڑی تے تسرہ، بلکن عادتی وڑ اٹ ہندن ءُ چاگڑد اس جوڑ مسوسس۔ انتئے کہ ہر بندغ چُنکی آن دا بنگوسس کہ نیاڑی امر اوس کہ مرے ہر حال اٹی اونا بے عزتی ءِ کروئی اف، بلکن قدر ءِ کروئی ءِ۔ دا گچین آ رواج آن فائدہ ہرفسا یگانہ یگانہ پٹی آک زوراکی و شلافتئی ہم کریرہ، ولے نرینہ غاک پاریرہ، او انت کہ پارہ پار، او مسُر نیاڑی، نن امر تیزی، ترندی یا بد اخلاقی اٹ اوفتا ورندی ءِ ایتن۔ بلکن نیاڑی تا ہیت آتا سگنگ ءِ ہرنرینہ تینا شان تکاکہ۔

ہفتئی تلار 

تاک: 39

10-16 Oct, 2020

پنہ: 02