سِخت (افسانہ)

فتح محمد تینا متکن آ خیری ءِ کاٹم آ پیڑوک، سدری نا ارّنگوک آ جیب آتیٹی دو تے شاغوک بھاز ہُرے اسکان ریڈوا نا ماس آ زنڈاکہ، اوڑتون اوار ہوٹل نا خازگی ءُ کونٹ اسے آ خلق انا چندی ورنا و پیر انگاک چارزانو ئسر۔ ہرکس اسہ گپ اسے ٹی لگوک ئس۔ کس تینا اُرا نا کِسہ ءِ بیان کرسا ئس۔ کس پین اسے نا غم تے بیان کرسا ہوغڑو مسکہ۔ کس حکومت نا بابت سلاہ ترسا ئس، تو کس مخلوق نا شیفی بڑزی تے بیان کریکہ۔ دا خلق والا تا ہیت آتیان پاش ئس کہ او تینا دا مشی آ پوشاک نا پد اٹ اسہ بھاز سفا ءُ است اس ڈکانو۔ اوفتا مہر انا ہیت تو ایہن ہنین ئس، اوڑتون اوار اوار اوفتا گلہ شونی ہم شاد آن ہم زیات ہنین آ لوز آتیٹی ئس۔

بھاز انتظار آن پد فتح محمد اسہ ہنین ءُ توار اسے ٹی نیک محمد، ہرا کہ دا دڑوک آ ہوٹل نا خواجہ ئس، اوڑان ارّفے:

”او نیکو! انت پارے د اخبر والا؟ پر مر اسے نا ڈَس اس ارے اگہ آخا؟ نن تو ہندا ریڈوا والا ماما نا ہیت آتے اسُل سرپند مفنہ۔ خدا ہدایت کروسس دا سرکار ءِ اگہ براہوئی ٹی ہم خبر اس کریکہ، تو ننا وڑ انگا بندغ آک ہم پہہ مسنہ کہ انت اسے ءُ، انت اس اف۔ داسہ دا شڑے بڑے آن کنا پلّو آ ہچ تر مفک۔

نیک محمد تینا ہوش ءِ چا تا بھلا دیگ آتتون کرسا پارے ”آخا، آخا ماما۔ ہچ ءُ پر مر اسے نا اومیت اف۔ اگہ پر کے ہم تو نی او چار گز نا خشکاوہ غا ڈغار آ انت غزہ اس کروس۔ اٹ وار کل خلق پارینے نمے کہ ڈغار آن ہچ اس جوڑ مفک۔ بس سودا کر تے، لخ اٹ خڷ تے اسٹ اسے نا۔ زرس ڈغار نا پیسہ غاک مریرہ، زرس دانگ اینگ آن وام کڑز اس، اخر نا ہم پتنک آتیٹی مرو ءِ۔ دا کل پیسہ غاتیٹی اسہ دکان اس مل۔ زرس نی تولسا ایا تے، زرس مار نا ’خانو‘، بس گزران ءِ نما جوان کیک۔ پنچ سال نا سے ہندا پر انا آسرہ ٹی تولوک تولوک پیر مسس۔ داسہ ہم خبر والا پارے ”بارش کا امکان نہیں۔“ مطلب پر انا ہچ ءُ گمان اس اف۔“

پر کپننگ نا کہ فتح محمد بنگ تو اونا پٹ آک خاچار، او نیک محمد ءِ پارے:

”بس خیر کنا اللہ غا پین۔ مننگ کیک پر کپننگ کنا خیر اٹی مرو۔ انتئے کہ مست اناک پارینو کہ بے جاگہ نا رحمت آک آفت آن کم افس۔ انت اس کہ مرے خیر انا مرے۔ و ڈغار ءِ تو سودا کننگ نا ہیت ءِ کپیس۔ ہندا ڈغار تو کنا تغ تا کمک ءِ۔ دا پنچ سال انا ءِ ہندا اومیت اٹ زندہ اُن کہ دے اس اللہ مہربان مرو ءِ، و برسات اس مرو تو کنا دا ڈغار ہم آباد مرو ءِ۔ پنچ و پنجا اس دو برو ننے تو خان محمد ءِ شار اٹی جوان ءُ اسکول اسے ٹی داخل کیوہ۔ نن تو ایہن الف آن بے ہم خوانتون۔ او خوانے تین کن جوان مرے۔ تینا قوم اکن جوان مرے۔“

دا ہیت ءِ بننگ تون ہوٹل اٹی تولوک قمبر تینا پیالہ ءِ اف کرسا پارے:

”او فتح محمد بزغر نا مار بزغر مرو۔ ڈغار آ تولوک آ بندغ آسمان آ دُو بٹنگ کپک۔ کنے پا دیر دا خلق اٹی خوانانے دا وخت اسکان؟ کل ہنداڑے دانگ اینگ مسنو۔ ہمو ننا خلق اکن سرکار اسکول اس جوڑ کرے تو میر تینا مال ءِ ایس بٹے اٹ تے۔ داسہ توڷ پورو کر تے۔“

فتح محمد دا ہیت آتے بنگ بش مس، چوٹ آتے سدھا کرسا پارے:

”قمبر خان! کنے اللہ نا در آ بھلو اومیت اس ارے۔ دے اس نم کل خنورے کہ خان محمد ہنو ءِ شار آ خواننگ کن۔ و ایلو ہیت ءِ نی آسمان آ دُو بٹنگ نا پاریس تو ای نے پاو کہ بندغ مدام آسمان کن دو بٹنگ نا کوشست ءِ کے، اگہ تما ہم تو استار تیا تمک۔ محنت ءِ اللہ کس انا زیان کپک۔“ ہندا ہیت آتتون او سر ہلک اُرا کن، ولے چار گام ہرفنگ تون سلیس کوک کرے۔

”او نیکو، دا ریڈوا ءِ تینا بند کر۔ جمعہ نا دے ءِ، داسہ تران آک بنا کیرہ۔ خانہ نیک۔“ ولدا پدی سر ہلک۔اُرا غا سر مس تو اُرائی تے درخاتون تافو ءِ اف کرسا خن تے موشکسا توار کرے۔ ”بسس خان محمد نا ابا۔ بس توڷ اِرغ آتے اتنگ اٹی اُٹ۔ ہموکان خان محمد ءِ ہم توار کر برے، کُنے وا دے اوڑکن جتا بسک تا۔“

تاکہ او مون دو کرے، درخاتون اِرغ آتے ایس و تالان کرسا پارے:

”انت پاریکہ نیکو نا ہمو گڑا، انت پارہ تے ہمو ریڈ….ریڈی….“

خان محمد پد آن مخسا پارے ”او لمہ ریڈی آخا ریڈوا، ہُر ابا۔“

”بس اوڑتون ہم پر انا ہچ ءُ ڈس اس اف۔“ فتح محمد پارے۔

اونا زئیفہ اونا کنڈ آ ہُرا پارے ”او خان محمد نا ابا! اٹ وار پارینٹ نے ریڈوا نا چکار ءِ کپہ۔ دا اللہ نا کاریمک ءُ۔ پر کے یا کپ۔ یا ہراتم پر کرو، یا کپرو۔ اوفتے انت سما اللہ نا کروک آتیان۔ تینٹ تو ایہن گناہگار ءُ، نے ہم گناہگار کیرہ۔“ دا ہیت ءِ پورو کتویسس کہ بش مس پارے: ”اڈ کیرے پاڷک است آن کنا ہنانو۔ ہمسائیک تاس اس ایسر، بے وس آک۔“ وار اسے تون او پاڷ تے ایس۔ گلاس آتیٹی شاغا۔ و پارے ”نم کنبو ای دا مسلمان تا تاس ءِ دیو سر کیو۔“

داڑے اِرغ کنسا محمد خان باوہ غان سوج کرے۔

”ابا! ای ہراتم اسکول آ کاوہ؟“

”بھاز زُو انشاءاللہ۔ ماشٹر تون ہم ہیت کیوہ۔“ باوہ تے پارے۔

لمہ باوہ نا مون آن پاش ئس کہ دا چلتن نا کچ آ کبین آ اومیت آتا بڈ ہڑتوم آتے بٹنگ نا بھلو کوشست اس کرینے۔ ولدا اوفتا چلتن آن ہم بڑز انگا ایمان اوفتے مدام بچفینے۔ خیر فتح محمد وضو اس کرے، و مسیت آ سر ہلک۔ ایڑے ہڑدے آن زیات رش ئس۔ جمعہ نماز خواننگ کن ہر پیر و ورنا و چنا تیار کریسس تینے۔ پیش امام تران آن پد پڑو کرے کہ نماز آن پد یاسین شریف نا تلاوت مرو۔ ہراسٹ ءِ خواننگ بریک، او اُرا غا ہنپ۔ ہنداڑے اڈ کے، و تلاوت آن پد دعا اس ہم مریک۔“

ہنداڑتون صف آتے سدھا کننگ نا پڑو مس۔ و نماز بنا کرے۔ نماز مس اوکان پد تلاوت مس۔ ولدا پیش امام دعا کرے و دا دعا ٹی پر انا ذکر زیات ئسکہ۔ کل پدا اُرا تیا ہنار۔ دے خیر اٹ ہنا شام مس۔ مخلوق خفتن نا نماز ءِ خوانا و خاچا۔

ہُرے شام انا پاس اسے ٹی فتح محمد ءِ اسہ تیز ءُ توار اس تغ آن بش کرے۔ سما کہ کرے ہُرا تو ہورہ نا دڑیمبارہ ءِ۔ پر انا زمبارہ ءِ۔ و گروک آک پین دند کننگ ءُ۔ ڈغار آن بھاز ہنین ءُ گند اس بننگ اٹی ءِ۔ او تو خوشی آن ہبکہ مس، با تے خٹ ئس، خنک تے ہم زیٹ زیٹ پر اٹ سخت ئسر۔ زئیفہ تے ہم با ءِ شیڑ کرسا پارے ”خان محمد نا ابا! پِر ءِ ہروا۔ ای نے پاتوٹہ کہ دا اللہ نا کاریمک ءُ۔ نی منتویسہ۔ داسہ امر مسس۔“ او مخسا پارے۔

فتح محمد پارے ”اڈ کر گودی، و نی داکان شت مر، کنا گڑا تے ہُر، کاو ڈغار ءِ زرس دانگ اینگ کیو۔ سہب انا بس دسنگ ءِ بنا کینہ۔“

”اڈ کر خان محمد نا ابا! سہب اس کیک اللہ، دا پر اٹ ہرانگ کاسہ؟“

ولے اوڑکن پنچ سال آن پد اینو سہب تماسس، پارے ”نی زُو کر، ہلہ۔“

بس بیل ءِ کوپہ غا تخا، سر ہلک، ڈغار نا پارہ غا۔ بس گڑا اونا است آن اللہ ءِ سما ئس۔ گنوک آتا وڑ خوشی آن تیز تیز کوکار خلککہ۔ ہنا ڈغار ءِ بریبر کرے، سہب اتون چا انا پیالہ اس کنگ، پدا ڈغار آ سر ہلک۔ پیشن ہر گڑا اینو پوسکن خننگاکہ۔ چناک پر انا دیر اٹ گوازی کریرہ۔ تو بھلاک ہم بسترہ تفیسر کس تا ککو نا شکار کن راہی روان ئس، کس تا پکنک کن تیار ئس۔ و دا وخت آ نیاڑیک ہرا پدی سلوک ئسر، گد دوٹی، لشی تے ہرفیسر ساگ و شوگلک آتا رند اٹ سر خلکرہ۔ ہر مون آ خوشی و بشخندہ اس تالان مَس۔ کس ڈغار ءِ پٹاکہ، خپا کشنگ کن سرجدل خلککہ۔ وخت تدسا ہنا۔ خلق انا خوشیک زیات مسر۔ ہر کنڈ خرن خرن ئسکہ۔ چک آتا توارک استاد بابل جان نا توار آنبار بندغ نا است آ لگارہ۔ بس جنت نا ندارہ اس جوڑ مس۔

کل خلق انا ڈغارک جوان آباد مسوسر۔ ولے فتح محمد نا ڈغار نا مٹ اَلو۔ او ہر شام نیک محمد نا ہوٹل آ سر کریکہ تینے۔ و حکومت نا کنڈ آن زمیندار تے کن تروک آ سلاہ تے بھاز خوڑتی اٹ خف توریکہ۔ و اوفتیا عمل کریکہ۔ ہندا سوب آن اونا ڈغار نا سوزی تا مَٹ اَلو۔ او بازار آن خان محمد کن کتاب و بستہ ہم ہلک۔ بس داسہ خان محمد پک ئس کہ او اسکول آ ہنو ءِ۔ ہڑدے اُراٹی بستہ ءِ بیناکہ لمہ ءِ پاریکہ:

”لمہ لمہ امر خننگوہ؟‘ آ نی پا۔“

اسہ دے ناگمان میر لکھمیر ہرا کہ خلق انا میر ئس، ہموکان گدرینگا تو او فتح محمد نا ڈغار ءِ خنا، خشکاوہ غا ڈغار ءِ داخس آباد خنا تو نیت تے چَپی مس۔ ہنا فتح محمد نا ماس آ سلیس پارے ”فتح محمد! دا ڈغار نا ءِ اﺅ؟“

”اﺅ میر صاحب دا کنا ءِ۔“ فتح محمد پارے۔

میر پارے ”گڑا اٹ کرینس تے۔“

فتح محمد ہچ ورندی تتو، تو میر پارے، ”کنا نے تون متکن ءُ وامداری اس ارے۔ نے سما ءِ؟ نا باوہ کنا باوہ غان اسہ لکھ روپئی تینا آپریشن کن وام کریسس۔ ولے نا باوہ کزیت کرے۔ ولے کنا باوہ اوتم دا پیسہ غاتے پدی خواتو، داسہ کہ نے دا ڈغار بھاز آبادی تسنے، تو نی ہمو پیسہ غاتے ایت۔“

اوڑان تو کسر گم مس پارے ”میر صاحب! کنے دا ہیت انا سما اف۔“

میر تو پیسہ نا خواجہ ئس۔ پیسہ نا تو ہندن ءُ زور اس ئس کہ اونا ماس آ سلوک آ چمچہ غاک تے پاریر۔ ”اﺅ اﺅ، ہندن ءِ۔ میر نی راست پاسہ۔ دا ڈغار آ نا حق مریک۔ یا تو فتح محمد پیسہ ایتے نے۔“

فتح محمد ہوغسا پارے ”کن تون دا ڈغار آن بیدس پین ہچ اس اف۔ نمے اللہ نا دروا ءِ۔ دادے کنے آن ہلپبو۔ میر صاحب! ای نما پیسہ غاتے مدان مدان ایتسا کیوہ۔ دا ڈغار کن کن و کنا کل اُرا کن زندگی نا اسٹ ءُ آسرہ اسے۔ دادے اگہ نم دریرے تو نن امر زند کرون۔ نمے خدا نا دروا ءِ۔“ ہوغسا ہوغسا اونا توار توس۔

ولے میر خف توتو۔ پارے ”وام کرینرے، تو پدی تروئی تمک تا۔ و کنے کل پیسہ غاک داسہ بکار ءُ۔ اگہ پیسہ اف تو ڈغار کنا ءِ۔“

زور انا مون آ زاری ءِ۔ فتح محمد سر ہلک، اُرا غا بس، کل کِسہ ءِ پارے۔ درخاتون ہم ہوغڑو مس۔ چپ ہنا کنج اسے ٹی توس۔ پنچ سال آن پد سہب تما، زرس دے مس، غم تا جمرک کل اُرا ءِ پدا پلویڑ کریر۔ است آک رنج مسر۔ خڑینک آتا پر کرے۔

خان محمد ہم بستہ و کتاب آتے لیپ آتا زی آ خسا و لمہ نا خڑینک آتے سفا کرسا پارے:

”لمہ ای خوانپرہ۔ کاریم کیوہ۔ داسہ کاوہ جاگہ سے آ مزوری اس ودی کیوہ۔ نیکو تون رزان سلوک ءُ بندغ اف۔ ای کاوہ ہموڑے۔“

باوہ تے دا ہیت آتے بنگ تو جغر تے کپ مس۔ چیہانٹ اس خلک پنجک کرے تینے، ولے لمہ تے پارے:

”آخا کنا مار۔ اللہ نا در آن شیطان نا اومیت ءِ، انسان اف۔“

ہموزدے نن نیمہ غا توار توار اس مس۔ تغ تو ایہن دا اُرا نا کس ءِ بتوکہ۔ دا شام ماتنی ءُ شام اس ئسکہ۔ تو فتح محمد ہُننگ کن پیش تما۔ پیشن سوج کرے تو سما تما کہ میر مش تا ماس آ اسہ چنکو ڈیم اس تینا ڈغار تے کن جوڑ کریسس۔ و پر انا سوب آن دا وار ڈیم بھاز پر مسوسس۔ و دیر آفتسا میر انا ڈغار تے کن مون کریسس۔ و ڈغار تے لاش کریسس، اسہ گڑاس ہم الیتویسس۔ میر چٹ پخیر مسوسس۔

میر نن درست ہندا ڈکھیائی ٹی ئس، ولے سہب اتون وختی فتح محمد نا اُرا غا بس ٹکیفے۔ خان محمد درگہ ءِ ملا تو میر خن تے شیف کرسا پارے ”ابا ءِ تینا توار کر۔“

ابا تے است اٹ پارے کہ مننگ کیک کہ میر انا وامک بیرہ ڈغار نا تننگ آن چاوہ کہ پورو متنو، داسہ جند انا تے ڈغارک بینگ مسر، تو پین جوفہ تے ودانے، پین ہم پیسہ خواہک۔ خیر خلوک آ است تون او ہنا۔ میر کوچرہ تولوک ئس۔ بش مس اودے خمب کرے ہوغسا پارے ”کنے بشخس، ای نے تون دروغ تڑیسٹ۔ نا باوہ ننے آن دام دتتویسس۔ بس جوفہ کنے کور کرے۔ ای دا کل کاریم ءِ کریٹ۔ ولے کنا سما اَلو کہ دا جہان اٹ اسہ ہندن ءُ واکدار اس ہم ارے ہرا کہ بھاز بے توار ءُ لٹ اسے نا خواجہ ءِ۔“

فتح محمد اودے خمب کرسا پارے ”اللہ پاک نا بھاز بھلو ذات اسے۔ نے تینا ردینک نا سما تما دا بھلو ہیت اسے۔“

میر انا است سبک مس۔ ماس آ تینا سلوک خان محمد نا کاٹم آ دو تخسا پارے ”کنا مار داسہ کس ءِ خواننگ کن شار آ ہننگ نا گرج اف۔ پگہ غان ای تینا مال انا بئے تے اُرا غا دیوہ۔ و اسکول ءِ بریبر کیوہ۔ و شار آ کاوہ۔ سرکار ءِ پاوہ کہ ننا شار اکن اسہ لائخ ءُ ماشٹر اس رادہ کبو۔ و فتح محمد پگہ غان تینا ڈغار ءِ دوئی کے۔“

دا ہیت ءِ بننگ تون کل خلق والاک خوش مسر۔ و فتح محمد نا با ہم مخنگ آن خف تسکان ہنا۔ خلق انا اسکول ہم جوڑ مس۔ و چناک ہم خواننگ ءِ بنا کریر۔

ہفتئی تلار، تاک 16

24-18، April  2020ء