اسلامی صحافت                 48

ہژدہمیکو بشخ

(i)

صحافت اٹ عدل و احسان:۔

دا کائنات ہراٹی نن رہینگنہ، دانا ساخت و نظام آ سجفنگ آن سما تمک، کہ دا مچ آ کارخانہ قدرت عدل و اعتدال نا اصول آ سلوک ارے و ڈغار، تُوبے، دے، استار، کل ہروہ و بے ہروہ غا گڑاک کل اسہ مشین اسے نا وڑ و ڈَول اٹ ہمو خذمت ءِ بے جست سر تننگ ءُ، ہرادے خلقِ کائنات اوفتا زمواری کرینے۔ ولے دا کائنات نا مہبر انسان نا باندات مچٹ جتا ءِ۔ او اشرف المخلوقات ءِ۔ ہروہ مننگ تون اوار اوار عقل و شعور ہم ارے تے۔ اودے اللہ تعالیٰ ڈغار آ تینا خلیفہ جوڑ کرسا منہ واکداری ہم تسنے۔ ہرافتے او تینا منشا اٹ کاریم اٹ اتنگ کیک۔ دا وڑ کہ جاندار و بے جاندار مخلوق ءِ ہچ ءُ واکداری اس اف۔ و او سختی تتون اوار دا نظامِ عدل آ چلینگ نا پابند اریر۔ ہرا اول دے آن اوفتے کن پک کننگانے، انسان ءِ دوئی مروک دا واکداری اونا شرفمندی ہم ارے و زمواری و آزمائشت ہم۔ ہرافتتون سرسہبی و بے سہبی آ آخرت اٹ جزا و سزا گنڈوک ءِ۔

دا واکداری نا بابت بندغ عدل و رویہ اس دوئی کرسا اللہ تعالیٰ نا انعام نا حقدار جوڑ مریک،و اگہ آخا بندغ اعتدال نا کسر ءِ ہرفپک، تو گڑا اللہ تعالیٰ نا غیظ و غضب نا سزاوار مریک۔ گڑا بندغ نا آزمائشت داٹی ارے کہ اللہ تعالیٰ تکوینی رد اٹ اودے ہرا عدل آ سلفینے‘ آیا او تینا تشریعی حیثیت اٹی ہم ہمو عدل آ سلوک ارے یا آخا؟

داسہ سلیس دا ہیت کہ تشریعی حیثیت اٹی دا درکار عدل آ سلنگ و برجا تخنگ نا وڑ انت ءِ؟ تو دا ہندن ءُ سوج اسے ہرانا ورندی ءِ فلسفیک ہم تننگ نا کوشست کرینو، و چندی مذہب آک ہم گڑاس ورندی تسنو۔ فلسفیک ہرا ورندی تے تسنو، اوفتا حیثیت تارمہ ٹی نشانہ شست کننگ آن زیات ہچ اس اف۔ سلیس ہیت ہمو ورندی تا ہرافتے چندی مذہب آک تسنو، تو اوفتیٹی ہم بھاز ہندن ءُ اریر، ہرافک ہمو مذہب آتاکنڈ آن تننگانو، ہرافتا بنداو توہم پرستی آ ارے۔ دن کہ ہندومت، و آتش پرست۔ و بھاز آ مذہب آک ہمو اریرہرا ئسرہ تو آسمانی مذہب، ولے اوفتے اوفتا منوک آک مسخ کریر، دنکہ عیسائیت و یہودیت، دا سوب آن اوفتا ورندیک ہم ’میزان عدل‘ آ پورو بفسہ۔

ولے اللہ تعالیٰ دن کہ عادل مننگ تون اوار اوار رحمن رحیم ہم ارے۔ ہندا سوب آن او انسانِ اول حضرت آدم علیہ السلام ءِ تینا نبی جوڑ کرے۔ و اودے دا ہیت ءِ پارے کہ او تینا تشریعی حیثیت اٹی ہرا وڑ عدل آ سلے۔ اوفتیان پد ہم پیغمبر اعظم و آخر حضرت محمد مصطفیٰ اسکان کم و وَد اسہ لکھ و بیست و چار ہزار پیغمبر مبعوث فرمائفے، و اخیر کلام اللہ و حدیث رسول نا دروشم اٹی عدل انا بنداو ءِ ہندن جامع و مانع ءُ ضابطہِ اخلاق اس عطاءکرے کہ ہرا قیامت اسکان اللہ آن خلوک آتا راہشونی ءِ کرفسا کیک۔ قرآن مجید ٹی انسان آتے پرمان کننگانے:

مَٹ: ”بے شک اللہ تعالیٰ حکم کیک انصاف کننگ نا، و جوانی کننگ نا، و تننگ نا سیال آتے، ومنع کیک بے حیائی و گندہ غا کاریم آن و ظلم کننگ آن، پنت تیک نمے تاکہ نم پنت ہرفرے۔“ (سورة النحل، 90)

دا حکم انا رد اٹ لازم ارے کہ انسان ہر ہیت اٹی دا ہُرے کہ عدل و انصاف نا خواست انت ارے؟ انتئے کہ عدل کپننگ تو ظلم ءِ۔ ہراتم بندغ اس عدل کپک تو دن پا او ظلم کیک۔ عدل انا اِرا وڑ ءُ، اسہ عدل ہمو ارے ہرادے اللہ نا پک کروک آ دنگ و کانود آتے پرغنگ آ عدالت کیک۔ دا عدل انا کانود ءِ، و دا رد اٹ حکم دادے کہ ڈوہ پک مرے تو ڈوہدار ءِ سزا تننگ اٹ نرمی اسُل مف۔ انتئے کہ دا وڑ کننگ راج اٹی امن و ایمنی ءِ برجا تخنگ کن المی ءِ۔

مَٹ: ”نیاڑی بد کار آ و نرینہ بد کار آ، گڑا خلبو ہر اسٹ ءِ ہم تومک آتیان سد چابک، و ہلپ نمے زی آ اوفتا ہچ رحم اس، جاری کننگ اٹی حکم انا اللہ تعالیٰ نا، اگہ ایمان ایسنو اللہ غا و دے آ آخرت نا، و حاضر مرے وقت آئے سزا نا ہم تومک آتا جماعت اس مومن آتیان۔“ (سورة النور، 02)

سزا تننگ اٹی نرمی کپننگ نا دا پرمان دا سوب آن تننگک کہ ہمو ڈوہدار آ خدا نا خڑک آ انت سزا رسینگک، او پک ءِ کہ دنیا نا سزا زیات سخت مریک۔ دنیا ٹی سزا ترفنگ اصل اٹ تینا گناہگار آ ایلم آ تورو کننگ آنبار ءِ۔

عدل انا ارٹمیکو وڑ عدلِ اخلاق ءِ۔ ہرادے ننے تین پہ تین نا تعلقداری و تینا ہڑدے ئی زند و اوفتا باندات آتیٹی کرفنگ نا پرمان کننگانے۔ دا پرمان نا مطلب دادے کہ ہر بندغ تینا واکداری دنگ اٹی عدل کے۔ اونا ہر قول و ہر فعل عادلانہ مرے۔ ہرا نعمت آتے و واکداری تے خدا تسنے، او ہم عدل اتون اوار کاریم اٹ اتنگر۔ جندی و جم زند اٹی عدل ءِ دا وڑ اٹ تینائی کننگے کہ عدل بندغ و راج، ہڑتوم آتا پجار جوڑ مرے۔ فرد راج آن، راج فرد آن، الس حکومت تون، حکومت الس تون، راہشون پیروکار تون، و پیروکار راہشون تتون، استاد شاگڑد تون، شاگڑد استاد تون، لمہ باوہ اولیاد تون، اولیاد لمہ باوہ تون، اَرے زئیفہ تون، زئیفہ ارے تون، پوریاگر ہلوک آڑتون، و ہلوک آ پوریاگر تون، مزورکار کارخانہ دار تون، کارخانہ دار مزورکار تون، کل بندغ آک اسٹ ایلو، بلکن تینا جند اتون ہم انصاف کیر۔ عدل زند انا ایلو کل بشخ آتا ڈَول صحافت نا بشخ اکن ہم المی ءِ۔ ہر صحافی نا زی آ زمواری ارے کہ او شرہ نا وخت آ تنقید و شیف خلنگ، و پین گڑا سے نا بابت سلاہ دننگ و سلاہ اس ٹہیفنگ نا وخت آ، ہیت اسے نا حق مننگ یا مفننگ نا شاہدی تننگ نا وخت آ، ویل اسے نا وکالت نا وخت آ، حق انا مخ تفی و باطل نا مخالفت نا وخت آ، زیردست ءِ پارت کننگ نا وخت آ و بالادست تون مون پہ مون مننگ نا وخت آ، و سلاہ تننگ نا وخت آ ہچ ءُ وخت اس ہم عدل آن چَپ تمپ۔

بڑزکو آیت اٹی عدل آن بیدس ہرا ہڑتوم آ ہیت آتا پرمان کننگانے، او احسان و صلہ رحمی ارے۔ احسان آن مراد نیک خواہی، فیاضی، ہمدردی، رواداری، خوش خلقی، بشخنگ، تین پہ تینی است خواہی، اسٹ ایلو نا لحاظ ءِ کننگ، ایلو ءِ اونا حق آن گڑاس زیات تننگ، و تینا جند انا حق آن کم آ امنا کننگ، دا عدل آن زیات ءُ گڑا سے، ہرانا اہمیت جم زند اٹی عدل آن ہم زیات ارے۔

 ہفتئی تلار

13-19 June 2020

تاک، 23

پنہ : 04