بِسُّن آ دماغ (افسانہ)

بھاول خان اسک آبادی نا وڑ اٹ سیل/ اٹ وخت اس کچھی آ ہنارہ و ہتم نا وخت خُراسان آ بسرہ۔ دا ہشت اُرا ئسرہ، دافتے شیف بڑز کروک آ خواجہ بھاول خان ئس۔ او مرک زند، خوشی، و وتاخ آتیٹی تولوک فیصلہ کروک آ کماش ئس۔ دن پا دا غٹ خاہوت نا سرپند و بلد انگا کاٹم پاننگاکہ۔ بھاول نا اِرا ایلم، مُسہ الہ نا مار و ایلو سیال آک تے ئسر۔ خیر اٹ داسہ کل تا چنائی ئسر۔ بیوس آک دشت اٹ مش انا ایب و کیب اٹ گدان تے تینا بش کریرہ یا بورنگ نا اِرا کوٹھو اٹ بٹیرہ وخت ءِ دھکہ تِسرہ۔ داڑے چنکو مُسہ باغ ہم ئس۔ باغ تیٹی سوف، زردلو و بادام نا درخت ئس۔ داڑے کل پنچ بورنگ ئسر، ہرافتا پاوالی آ مخلوق بزغری کریکہ و گُلم اس دیر انا ایسکہ کنگکہ، وخت ءِ تینا تیر کریکہ، او ٹک اس تینا ساہداک تے کن بئے انا ہم کریکہ۔ دن وخت تدینگسا ئس۔ بھاول خان تینا کل خاہوت و سیال آتے پارے داسہ چنا تے تینا اسکول اسے ٹی داخل کین، چناک ننا زرس آسودہ مریرہ، دن یکا مالداری ٹی عمر ءِ تینا تدیفنگ کپسہ۔ دا اِرا سال انا ڈکال و گڑا تا کُبینی ننے پد انا نت آ سلفینے۔ او بیوس آتا زند ننے آن بدتر مریک۔ دا پوسکن آ کرن اٹی علم، تعلیم و چاہنداری شونداری آن واخب کیک۔ اگہ نن چنا تے تینا تعلیم تتون گڑا اوفتا زند ڈکھ و خواری تا تاپ اٹ ہلنگو۔ داسہ کل تینا کاٹم تا خواریفنگ اٹ تمار، و بھاول نا ہیت اتون امنا کریر۔

بھال نا ایلم انور و احمد پاریر ایلم بھاز جوان ءُگپ اس کریس، خن تے ننا ملاس۔ دا علم، فلسفہ، سائنس انا کرن اٹی نن لنگڑی و بزغری ٹی وخت ءِ تینا دھکہ ترسا اُن۔ جوان ءُروزی اس ودی کننگ کپنہ۔ دا ہیت ءِ بننگ تون غٹ سیال آک تینا چناتے خُڑک انا اسکول آ رادہ کننگ آ امنا کریر۔ و چنا تے کن پچ،کتاب و بستہ اتنگ نا زمواری ءِ بھاول تینا کوپہ غاتا ہرفے۔

چناک خیر اٹ بھلُن مسر پنچ جماعت ہندا خُڑک انا اسکول آن پاس کریر۔ داسہ اوفتے مُستی خواننگ کن پین اسکول اسے آ ہنوئی تما۔ انتئے کہ دا اسکول پنچ اسکان ئس۔ اسہ دے بھاول و ایلمک تے توسر، ملی ءِ تینا ملار، جوڑتے گٹ ہلسا و چا تے گُلم کرسا فیصلہ کریر کہ بزگل آن گڑاس مال سودا کینہ گُڑا ہموڑے بازار نا ایب و کیب اٹ چنکو اڑزان ءُجاگہ اس ہلینہ۔ ہراڑے دا کودک آک خوانسا کیر و تینا مُستی آ زند ءِ شون ایتر۔ پگہ غا سہب انا وختی ہندن مال انا گِڑاس پِڑی آ چِکار دریر۔ گڑاس تا بہا مسر گڑاس تا پدی ایسُر۔ پگہ غا جمعہ اس مال ءِ پِڑی آ دننگ کتوس۔ غٹ ایلُمک بے شولار و کودک آک کاٹم مشار۔ پوسکن ءُپچ بینار، بروت آتے تینا تیل اٹ چرپ کریر، ہرکس تینا اُرائی آن آدینک و سرمہ غاتے ہلک، ارا ارا شیفک تینا خن تیٹی ای کشا۔ دا کُل تینا پُچ آتے دُرالک گند تسر۔ راہی روان مسیت نا کُنڈ آ بھاول ایلم تے و چناتے پارے دُعا کبو پگہ مال سودا مرے و ننے آسراتی اٹ جاگہ اس ملے، زو اس کان ہموڑے جاگئی مرین۔ چناک و  بھلاک غٹ مسیت اِسکان ہندا دعا ءِ کریر۔ لمہ غاک اُراٹی چناتا مستیکا زند انا آسراتی کن جھولی ءِ تینا بڑزا توریر و خڑینک آن پُر کریر۔

پگہ سہب انا دے ٹک تون مال ءِ ہرفیر پڑی نا کُنڈ آ سر ہلکُر۔ خڑک دہ بجا غا پِڑی آ سر مسر۔ سر مننگ تون مخلوق مال آ تا مون کرے، ہنداڑے سودا کننگ، شیفی  بڑزی ٹی دا مسکینک مُسہ بجہ اسکان اِرغ نا باخو اس ہم گُٹ آن گدریفنگ کتوس۔ داسہ چار پنچ ہیٹ بچاسُر کہ بھاول احمد و انور ءِ پارے نم ہندافتے سودا کبو ای کاو پکوڑا و اِرغ اس اتیو، معدہ ننا کوکار کننگ ءِ۔ ایلُمک ورندی ترسا پاریر پُڑی اس ناس و منہ کڑو اس سگریٹ نا ہم اتیس، ملی ننا نشہ و دمدری آن چکر کننگ ءِ۔ بھاول ہنا غٹ گِڑاتے ہلک بس۔ اونا بننگ اسکان مُسہ ہیٹ سودا مسوسر۔ داسہ توسر اِرغ کُننگ بنا کریر۔ خُڑک آتا پیر ءُبندغ اس یکہ تینا اِرا سور اتون سلوک ئس، اودے ہم پاریر بر اِرغ کن۔ کل تا زانوبند کریر باخو اس اِرغ نا نوش کریر۔

ارغ آن پد ہموکان خواجہ اس بس دا اِرا ہیٹ ءِ و پیر انگا ماما نا سور تے ہلک پیسہ تس تا و ہرفے ہنا۔دا خواجہ غاک خیری تے تینا چنڈار و اُرانا کُنڈ آ راہی مسر۔ چنا تے کن تینا کنوئی ءُگڑا ہلکر۔ اینو خوش خوش ئسر اُراٹی سر مسر جوان ءُچادان اس چا انا اُرائیک تا ایسُر۔ دا دمدری آن پیالہ ءِ وار خلنگ کن الیتوسہ۔ چناک تینا باوہ غاتا کاٹُم تیا ٹیک تسر توسر و مجلس کرسا سوج کریر، ابا نن ہرا وخت شار آ کانہ۔ باوہ چناتے اُست ترسا پارے کنا ملو/ زو کانہ اُرا اس خنن۔

دا مجلس ہندن چس کریسُس کہ سما تمتو تا شام تما باخو اس اِرغ نا خُرود اٹ تام کریر، و غٹ تا خاچار۔ سہب انا ہرکس تینا کاریم تا کُنڈ آ ہنا، ولے بھاول خان شار انا کُنڈ آ سر ہلک۔ دے اس شار ءِ سر مس دے جوان بُڑزا بسوسُس۔ او تینا سنگت لعل محمد نا اُرا غا ہنا۔ لعل محمد بھاز ہُرے آن پد سنگت ءِ تینا خنا ہندن خوش مس، دن کہ ہتم اٹ غٹ ساہدارک و چُک آک خوش مریرہ۔ تومک آک توسُر جوڑ بڑی کریر، و حوال کننگ نا بنا مس۔ حوال آن جٹ اس پد چا تے ہم چناک ایسر، پیالہ پیالہ چا کنگر۔ بھاول خان، لعل محمد ءِ پارے ہنداڑے جاگہ اس بکار ءِ، دا چناتے اتینہ خوانفینہ مُستی آسودہ مریرہ و گڑاس خاہوت کن کیرہ۔ لعل محمد پارے تے ایلم کنا جاگہ اس ارے ہُر تے خوش بس نے تو نے آن توپروٹ تے۔ لعل محمد و بھاول خان خیری تے کوپہ غاتیا تخار و جاگہ نا ہننگ کن گام بٹیر۔ بھاول خان جاگہ ءِ ہُرا، جاگہ دوست بس تے، داڑے اِرا کوٹھو و اسہ منّہ اسے۔ داسہ ہنار لعل محمد نا بیٹھک آ، چِکا بانگو اس تڑے و سنگت ءِ تینا اِرغ کرے۔ داسہ ہیت و گپ آک مسر جاگہ نا سودا ہم مس۔ اِرغ کُنگر و پیشم نا نماز آن گڈ  بھاول خان اُرا غا سر ہلک۔

دے اس اُراغا سر مس زئیفہ تے دیر تِس تے، او کان پد ایلُمک حوال کریر تے۔ بھاول خان  پارے تا ای تینا سنگت لعل محمد آن اُرا اس خناٹ ہلکُٹ۔ اُراٹی کُل تا گل وبال مسر۔ منہ دے نا بست و بند آن پد بھاول تینا اُرائی تون اوار دا چناتے، سُلیمان، ذاکر و فراز ءِ تیار کرے۔ ایلو اِرا ایلُم تے ہنداڑے دشت اٹ سلیسر۔ سہب اتون خیر اٹ  بھاول دا کل ءِ ہرفے راہی مننگ آ ئس لاری ٹی گڑا تے تِخاسُر۔ بس داسہ موکل کننگ نا وخت ئس انور و احمد نا ہڑتوم آ مسنک  ہوغسا و خن تیان خڑینک بٹسا، پاریر ننے ہم شار آ دبو نن ہم خواننہ ولے اوفتے دتوس نا اومیت کریر۔

بھاول خان لاری ٹی سوار مس لاری سر ہلک مزل نا کُنڈ آ، کرار کرار آ راہی ئس، جٹ اسے آن پد سر مسر۔ زو اس گڑاتے شیف کریر گِڑاس ہمسائے تا کُمک اٹ انت اس کہ ئس زو اُراٹی دریر و جوڑ کریر تا کہ اُراتیٹ  تولنگ کین۔ چناتے ہم زو اس اسکول اٹ داخل کریر کتاب بستہ و قلم بھاول ہلک تِس تا۔ داسہ بھاول خان و لعل محمد تینے دے اٹ اسہ وار المی خنارہ گپ کریرہ۔ لعل محمد چنا تے کن اسہ باوہ اس ئس، و بھاول خان کن حقی ءُایلم اس۔ بھاول تین کن روزگار اس  پٹنگ نا بنا ءِ کرے۔ لعل محمد نا سنگت رُستم  آن دکان اس کرا غا ہرفے و گڑا بہا کننگ ءِ شروع کرے منہ وخت اٹ دکان تے جوان روزی کٹنگ اٹ بھاول نا کُمک ءِ کرے۔ دا روزگار  آن آسودہی ٹی اُرا ہم چلینگاکہ و چنا تے کن ہم خڑچہ اس جوڑ مسکہ۔ چناک ہنار خواننگ کن، اوکان بسرہ دُکان اٹ بھاول تون ہم کمک تسرہ۔ بیگہ نا اسہ پاس اسے نا کچ ہمسائے نورخان نا چنا تتون خوانارہ۔ نورخان سرکاری ملازم ئس۔ دا چناتا مون آ زئیفہ تے تینا چنا تے بادام تسکہ، پاریکہ دماغ نُما تیز مریک۔ او وڑ وڑ انا گڑا و آسودہی تے تسکہ تا کہ چناک ننا جوان مریر۔ دا چناک بسرہ بھاول تون ضد کریرہ کہ بادام کُنینہ۔ نورخان تینا چناتے کن اتیک، پاہک دماغ نما تیز مریک۔ ولے بھاول ءِ دن ءُوس الّو۔ اسہ دے قدرتی لعل محمد نا مون آ چناک ہندا ہیت ءِ کریر تو او جوانی اٹ سرپند کرسا پارے تا، کنا ایلم نا چُناک بادام خوراک اسے ولے دماغ تے کراماتی کننگ کن تعلیم، علم، کتاب، قلم و کوشست بکار مریک۔ گُڑا مِلی تیز مریک۔ تاریخ نا کتاب آتے کُل ءِ خوانبو نُمے بادام کُنوک آتا تاریخ ملپک کہ دا والاہت ءِ بدل کرینو و دا پوسکن آ وہی ءِ ترقی تسنو، مون آ درینو، اگہ دا ولاہت ءِ زیبائی اس بشخانو تو ہمو لنگڑ و خید خلوک آ، خواری کش آ بندغ آک، او بندغ آتا گڑاس ہندا پنک داوڑ ئُ، نکولس کوپرنیکس، سگمنڈ فرائڈ، کارل مارکس، نیوٹن، آئنسٹائن، چارلس ڈارون، ایلون مسک و پین کیہی بھلا دماغ آتا پنک اریر۔ دا تینا اِرغ ءِ آسودہی اٹ خنتنو۔ ولے دنیا نا زیبا کننگ اٹ ہر دنگ آن جپانو۔ سہب و شام کوشست کرینو مخلوق ءِ ہر گِڑا غان واخب کرفینو۔ نُم ہم کنا ایلم نا چُناک خوانبو تینا ڈیہہ ءِ زیبا کبو۔ بادام کُننگ دماغ تے تیز کپک، بسن ءُسوچ، فکر تفک۔ کوشست کننگ، خواننگ خید و خواری کشنگ دماغ آتے کراماتی جوڑ کیک۔ او تینا قوم و زبان نا سنبھال ءِ کیرہ۔ دا ہیت آک چناتا دماغ ءِ ملار، جوزہ ءِ تا بڑزا کریر۔ لعل محمد نا ہر ہیت چنا تا دماغ اٹ خل انا چشخ اس مس۔ داسہ چناک بش مسر ہنار تینا کتاب آتے ہرفیر و خواننگ نا بناءِ کریر۔ دن دا زند گدرینگسا ہنا۔

بھاول خان تینا کاروبار اٹ مشغول کاٹُم نا پُٹ آتے پیہن کرے، چناک ہم تینا خواننگ تو خید و خواری خلسا ئسر۔ وخت اس انور و احمد بسرہ بھاول خان آ تو وخت اس دا لشکر ہرفیکہ دشت آ ایلم و ہمسائے تا خننگ کن ہناکہ خاسن و خسی کُننگ تون اوار اوار سیل و چکر ہم کریرہ۔

دوانزدہ سال آن پد دا ہرمُسٹ انگا ایلم تا چناک سال سال اٹ جوان انگا جوان انگا سرکاری آ نوکری تے ہلنگ اٹ سرسہب مسُر۔ تیویٰ خلق اٹ دا نوکری تے تینا پن آ کریر۔ منہ وخت اٹ بسر تینا مُچ آ خاہوت ءِ دریر شار آ ہراڑے او اسہ پوسکُن ءُزند اسے نا بنا ءِ کریر۔ انور و احمد نا مسنک داسہ بھلُن مسوسُر ولے اوفتا جوزہ و ہمت کستویسُس۔ تومک آک ارمانی خڑینک خلسا پاریر ننا زالبول آتا وار آ کُل انا عقل گٹو ءِ۔ اگہ ننے تعلیم تسرہ تو اینو نن ہم ہندن تینا خاہوت و خلق انا پن ءِ شون تسنہ۔ دا مُسہ ورنا تینا مخلوق اکن بھاز کوشست کریر، اسکول، لائبریری و کیہی گڑاتے تینا مخلوق نا آسودہی کن سرکار آن ہلکرہ۔ دا ہر مُسٹ آ ورناک لعل محمد نا ہیت ءِ ہم لائبریری ٹی بھلُن بھلُن نوشتہ کریر۔ ’’آسمان آ سرمننگ کن بادام کُننگ المی اف، بلکہ بھاز کوشست، خید و خواری کننگ المی ءِ۔‘‘ دن دا سوبر آ ورناک تینا قوم انا بندغ آتے گدان و میژداری آن کشار، و  پوسکُن ءُزند اس تدیفنگ کن تسر۔  

ہفتئی تلار

تاک:05

29جنوری، 04 فروری 2022ء

پنہ: 07