ارباب خدائیداد خان کاسی نا کُٹالی(1)

کاسی قبیلہ نا بارو اٹ بھاز آ تاریخ دان تا دعویٰ ءِ کہ دا کرد قبیلہ نا بشخ اسے ءُ، انتئے کہ اوفتا کلچر نا اسہ بھلو بشخ اس بلوچ رسم و رواج نا مڈی آن ءِ۔ کاسی قبیلہ اینو ہم تینا مرک آتیا پڑس کیک، برام تیا بجار، و سرگشت ہم کیرہ۔ گیشتری اوفتا رسم و رواج آک بلوچ آتیان خڑک ءُ۔ داڑا تحقیق نا گرج ءِ۔ براہوئی ٹی پارہ ہیت اٹ وزن ودی کننگ کن توار خلنگ المی اف۔ بلکہ راست مننگ المی ءِ۔ زند ءِ زیبدار کننگ اونا پلو آ رنگی ءُ کشیدہ کننگ اونا زیبا غا مون ءِ نرم نازرک تخنگ نا چم عقل و عشق انا اوڑدہ مننگ آن دو بفک، بلکہ تینا ذات تینا خاہوت نا کڑد آن کٹنگک۔ ہمو عقل انا انت فائدہ ہراٹی ویل ڈکھ مف، ہمو عشق انا انت فائدہ، ہرانا خن تے پٹپ، ہرانا تہاری ءِ سہب اٹ بدل کپ۔

کاسی اسہ مہر کروک ءُ پر امن ءُ قبیلہ اسے، ہرانا تاریخ نا باغک مہر کننگ نا پھل آتیان شون و شرحالی نا میوہ غاتیان پر ءُ۔ کاسیک وخت اس ہم تینا ہمسائے و بدر آ قوم آتتون بدنیتی کتنو۔ نئے کس انا ڈغار تیا کوزہ کرینو۔ اگہ کس اوفتا ڈغار تیا کوزہ کرینے،تو اوفک مدام تینے و تینا قوم ءِ جنگ و جھیڑہ غاتیان بچفینو۔ چنکا ہیت آتیا بے عقل آ قومک جنگ کیرہ، مش تا کیرغ آن مش تا مریرہ۔ اگہ ترند انگا ہیت آتا کاٹم آ چنک اس مش انا چٹ تننگے، زیبا غا زند آسودہ مریک۔

عقل است انا دشمن اف، اونا مے ءِ۔ دا ہڑتوم آتا مہر آن زند اٹ گواڑخ ودی مریک۔ عقل و عشق جوش و جوزہ، سوچ و فکر مستی کِڑد، رندی آ غیرت، بے سما غا است، دا کل زند انا بج آ تیان رنگ آتے چٹ ایترہ۔ دافتا زیبا غا مٹ زند ءِ رنگی ءُ تاس اسے ٹی خمار آن پر شراب اس تنگفک۔

کاسیک باوہ پیرہ غاتیان مہر تالان کننگ کن سرونز نا توار اٹ چاریاری نا دیوان اٹ امن و سلامتی نا شئیر خلکنو۔ اوفتا کماش آک اوفتے نصیحت کرینو کہ خوشی بہا اٹ ہلبو، ویل و ڈکھ آتیا چٹ ایتبو۔ ولے خیال کیرے نما خوشی تا شنکی آن کس انا است اٹ ٹنگوک آ آدینک تل کپ۔ کاسی قبیلہ نا گیشتری ورناک کواب نا موڷ اٹ ساز آتا ہنین آ توار اٹ سرونز نا است چکوک آ مچی ٹی دھول سرنہ چاپ اٹ سرمئی آ شام انا خیسن آ شاد انا دبہ ءِ تخرہ۔ دنیا نا ڈکھ آتے لتاڑسا نرگس و گواڑخ آتا نیام اٹ چراغ آتا روشنائی ٹی زیبل آتا خوشبو دسرہ۔ کننگ و کنفنگ نا مست انگا نن تے ٹمکوک آ استار تا تہار آ نن تے سہب انا چرک تون روشنائی ٹی بدل کیرہ۔ ولے مجال اَلو سرنہ نا توار آن سنگت آتا غڑ باش آن دوست عزیز نئے ہمسائے اس آزار مسکہ۔ بے سدھ آ حالیت نا کس ءِ جیرت متوکہ۔ نئے کس کس انا درگہ ءِ ٹکیفیکہ، نئے کس انا عبادت یا تغ خراب مسکہ۔ او مدام تینا ویل آتے ساہدار تا منہ ٹی بند کریرہ، تینا خوشی تے گل خندان تا زی آ چٹ تسرہ۔

سید خیر جان مدام پاریکہ زند اٹ انت پورتکائی کننگ کیرے کبو، ولے ہنداخس خیال کیرے نما خوشی تا قافلہ نا دنز انا مشک کس انا خن تے خڑینکی کپس۔ نما خوشی تا نیزہ تیرونک خلسا کس انا است انا ٹھپ آتے خازہ کپ۔ نما ہولی ٹی مرچی دسوک آ کوک پاڑو نا توار کس انا دڑد و غم انا پڑدہ ءِ چیرسا نیام آن شم کپ۔ عمر خیام تینا رباعی تیٹی سد آتا سال مست ہندن پارینے:

شراب تنگسہ تو عقل آن بیگانہ مفہ

مدہوش و جیل انا خانہ مفہ

اگہ خواسہ شراب مرے نے آ حلال

تو آزار کس ءِ کپہ و دیوانہ مفہ

گڑاس بندغ آتا کڑدار بے خننگ و بے پاننگ مون آ بریک۔ اوڑتون ہچ ءُ غرض اس مفرو ءِ، ولے است خواہک او است آتا سڑدار مرے، مدام است آتیا سڑداری کے۔

ارباب خدائیداد خان کاسی بلوچستان نا ہندا وڑ انا پنی ءُ شخصیت اس گدرینگانے۔ اونا کڑد ءِ اونا سخاوت ءِ اونا ہمسائے داری نا پرمہر آ جوزہ غاتے، اونا بندغی نا دروشم ءِ۔ اینو ہم سیال آک مجلس آتیٹی یات کیرہ۔ سما اف دا اونا باوہ پیرہ ئی آ تربیت ئس، یا اونا جند انا بندغی نا بھرم۔ اگہ اونا کندوری نا کچ ءِ ہُرس تو سما تمک دے پہ دے مرغن مسوسس، ولے مرک اسکان سٹتو۔ او تینا دور انا بادشاہ اس ئسکہ۔ اونا مہمان خانہ ٹی نہاری آن شام انا اِرغ اسکان ہر بندغ ءِ چا اِرغ دو بسکہ۔ تب اٹ جاگیرداری نا برخلاف ئس۔ او تینا دور اٹ تینا قوم اتون اوار غریب و مسکین تے مفت ڈغار تسکہ۔

(برجا ءِ)

ہفتئی تلار

تاک: 32

28 اگست 03- ستمبر 2021ء

پنہ: 07