ادب نا پڑ آ سوج آتا کسر اٹ اڑنگ

براہوئی ادب نا پڑ آ ہراخس ترندی اٹ سوج چست مننگ بنا کرینے، ہنداخس ترندی اٹ دا سوج آتے توننگ کن متا ماریک ہم مون آ بننگ اٹی ءُ۔ دن تو اڑنگ مروک دا نوشتوک آتا کنڈ آن دا ہیت ءِ پاننگک کہ اوفک تنقید ءِ وارخواہی تننگ خوارہ، و لس مجلس و نوشت آتیٹی دا ہیت آ زور ہم شاغنگک کہ سوج چست کننگے، و تنقید کن کسر اِلنگے۔ و دا رد اٹ دا کچ اسکان ہم پاننگک کہ سوج چست کروک آڑکن دا ہم المی اف کہ او اسہ خاص ءُ علم اسے نا خواجہ مرے۔ و پاننگک کہ ہر لس بندغ ہرا نوشت اسے خوانک، اودے ہمو نوشت نا بابت سوج کننگ نا حق ارے۔ ولے ہراتم کہ کس اسے نا کنڈ آن سوج اس چست مریک، یا نوشت اسے نا آب انا بابت ہیت اس مون آ بریک، تو رویہ غاک تنقید نا بابت مروک ہیت آتیان اسُل چَپ مون آ بریرہ۔ داخس ہم مریک کہ سوج چست کروک ءِ دا پاننگک کہ ”اودے انت بریک کہ او سوج چست کرینے؟“ یا دا ہم پاننگک کہ ”ہرا بندغ کہ نوشت اسے نا بارو اٹ سوج چست کرینے، او دیر ءِ خوانانے، و ہرا نقاد ءِ بنداو جوڑ کرسا تینا دا سلاہ ءِ مون آ ایسنے؟“ ایہن ہُرس تو اسہ سوج ہرفوک اسے نا بارو اٹ دمدستی دا فیصلہ انتئے کننگک کہ او نقاد اسے؟ ولدا سوج دادے کہ ہمو سوج چست کروک آ مگہ تینے نقاد اس پارینے؟ اگہ او تینے نقاد اس پاتنے تو ہمو ہرا خلیس ءِ کہ ہرا سوج چست کننگ نا کسر اٹ اڑنگ مننگ نا کوشست و متاماری نا سوب مننگ ءِ۔ خاص وڑ اٹ اسہ ہندن ءُ گیری سے ٹی کہ ہراتم سوج آتا کسر ءِ توننگ نا کس سجفنگ ہم کپک۔ ولدا دا سوج آک ہم ہمو تپہ نا کنڈ آن مون آ بننگ اٹی ءُ، ہرافک دا ہیت انا مخ تفی ءِ کیرہ کہ سوج چست کننگ کن نقاد اس مننگ المی اف۔ تو دا گڑتی پین زیات مریک کہ نوشتوک آتا رویہ ایلوفتے کن پین و تین کن انتئے پین ءِ؟ دا حالیت اٹ اسہ وار ولدا ہمو سوج کاٹم ہرفک کہ نوشتوک نا جند تو مچ آ راج ءِ تینا منشا نا وڑ اٹ بدل کننگ نا خواہندار ءِ۔ اونا جند تو راج انا رویہ غاتیا سوج چست کیک۔ نوشتکار راج انا رواج ہلوک آ بھاز آ گڑا تے شیف خلیک و تینا سلاہ ءِ اوفتیا سوار کننگ نا ہیت ءِ تو کیک، و راستکی تے بیان کننگ نا پڑ آ ہمو گڑاتیان ہم پڑدہ ءِ اینک کیک ہرا لس وڑ اٹ پاش کننگپسہ۔ ولے ہراتم نوشتکار نا جند آن سوج کننگے تو او خر کیک۔ نن پاننگ کینہ کہ منہ وخت اسکان تو دا رویہ پاش آن پاش مون آ بتویسس، ولے داسہ اسہ وار ولدا کاٹم ہرفنگ ءِ، یا دادے کہ دا درسر اسے آن ساڑی مسنے، ولے داسہ بے سگی ودنگ نا سوب آن زیات پاش مننگ اٹی ءِ۔ دا وڑ تیان تو ہندن لگک کہ براہوئی ادب نا پڑ آ قلم ہرفوک آتا بھلو کچ اس اینو ہم تینا نوشت آتے کامل تکک۔ ہندا سوب ءِ کہ ہراتم نوشت آتا بابت سوج اس چست مریک، تو رد عمل اٹی دا ہیت ہم مون آ بریک کہ ”دا بندغ ءِ ہچ بفک۔“ و ہندا اسہ ستر اٹی دا کوشست کننگک کہ سوج چست کروک ءِ ”غلط“ و ”بے علم“ پک کرسا تینا نوشت نا ”دفاع“ ءِ کننگے۔ ولے یخین اٹ اینو نا گیری ٹی دا وڑ انا کوشست آک سرسہبی خنپسہ کہ نوشت و خوان تون تعلقدار اسہ بھلو تپہ اس دن ہم ارے کہ ہرا گڑا تے حقی وڑ اٹ ہُننگ خواہک، و تینا ذات انا جاگہ غا ادب نا شونداری آ چکار کیک۔ دا وڑ انا بندغ آک دن انگا سوج آتا، اسُل کہ اوفتاجند انا بابت مریر ہم مخ تفی ءِ کرسا کارہ، تاکہ براہوئی زبان نا پڑ آ گچین آ نوشت آتے چانڑ کننگ کن کسر اس ملنگے۔

ہفتئی تلار

تاک: 36

19-25 September 2020

پنہ، 4