مزاحمتی ادب

لوز مزاحمت تینٹ اسہ جنگی شے پارہ اسے نا پن آن طاقت تخک۔ دا نوشت اٹی باغیانہ جہد انا لہجہ غاک شم کرسا پاش کیرہ۔

اصطلاحی وڑاٹ دا تنقیدی جہان نا خاہوت آن تینا تعلقداری ءِ گنڈک۔

 صنعتی انقلاب دنیا ٹی ہمو اسٹ انگا انقلاب ئس ہرا برائے راست جہانی ادب آتا زی آ بھلو اثر اس شاغسا اوفتے قدیم کلاسیکی روایت آتیان کشسا جدید جمالیاتی انتشار آتا رنداٹ راہی کرے۔

1916ءیعنی امپیریلزم استعمار نا دور اٹی سرمایہ داری نظام تینا بڑزی تیا موج مستی ٹی اختہ ئس کہ لینن دا نظام ءِ خنسا سوویت یونین نا کمک اٹ نزور انگا تپہ غاتا است بڈی ءِ کرسا اوفتے ٹی جوزہ و جیرت نا شعوری سکت ءِ ودفسا پرولتاریہ تپہ نا بندغ آتا بھلو کچ اسے علمی عقلی بنداو آ حق خواہنگ نا لائخ جوڑ کرسا اوفتے سختی اٹ واکدار مننگ نا کسر آ شاغا۔

ہندا خواری کش آک بالشویک انقلاب 1917ءٹی سامراجی سوچ انا پدوپاچوڑ سرمایہ دار آتے کن تیار ءُ اسہ مرک اس وجود اٹی ایسر۔

مزاحمتی شیفی بڑزیک عمرانیاتی، سماجیاتی ادب۔ آرٹ تیویٰ انسانی علم انا غٹ ءِ سرحال آتے معروضی وڑ اٹ شرہ نا اسہ جتا ءُ نفسیاتی ءُ درشم اس تسر۔

ہنداکان نظریاتی چک و تاڑ انا ڈینڈ آک ردوم ہلنگ ءِ بنا کریر، مزاحمتی ادب نا تخلیقی شعور مخلوق اٹی زیات مرسا ہنا ہمو وخت آ جبر انا بد اٹی او نزور آتا مخ تفی ٹی لکھوک آ ہم خیال نوشتکار آتے خواننگ نا بنا مس۔

میکسم گورکی نا ”ماں“ پنی آ ناول ہم مظلوم آتا زی آ جبر انا اسہ حقی ءُ درشم اس ئس، دا محکوم مخلوق نا راستی ءِ پیش کننگ نا اسہ زوراک ءُ کوشست اس ئسکہ۔

دا ناول نا پلاٹ کارخانہ اسے آن تینا واقعہ نگاری تے خلسا مخلوق ءِ تینا حق آ سوچفنگ ہیت کرفنگ آ مجبور کرے، دا ناول نا گڈسر اٹ لمہ و مار بھلا دڑدی آ کِسہ غاتیان گڈ انقلاب ایسر۔

دا ناول دا سوب آن ہم دنیاٹی پن کٹا انتئے کہ دنیا نا مخلوق جبر آتیان تنک مسوسس و مخلوق نا مزغ وخت آن ظلم انا خلاف اسہ باغیانہ سوچ اس جوڑ کریسس، روس انا تہٹی ہم حقی وڑاٹ انقلاب شعوری مزاحمتی ادب نا سوب آن بس۔

اینو ہم دنیا جہان اٹی بش مروک آ مزاحمتی برانز آتے ٹی دا ناول اسہ بھلو ’ذہن سازی‘ اسے نا کاریم ءِ کننگ اٹی ءِ۔

میکسم گورکی آن بیدس ہم نوزدہمیکو کرن اٹ دوستوئی فسکی نا ناول آتے ٹی، ”کرامازوف بردران“، ”ذلتوں کے مارے لوگ“ و لیوٹالسٹائی نا ”جنگ اور امن“، ”حاجی مراد“ و فرانز فینن نا ”سامراج کی موت“، ”افتادہ گان خاک“، لینن نا ”ریاست اور انقلاب“ و مارکس انا معاشیات نا زی آ نوشتہ مروک آ کتاب ”داس کیپٹل“ دا پنی کتاب آک خاخر دسنگ نا کاریم ءِ کریر۔

اسہ وار ولدا نن تینا سرحال نا پارہ غا برینہ کہ صنعتی انقلاب مزاحمتی ادب ءِ شون تننگ اٹ راہشون اسینا کڑدار ءِ سرسہبی اٹ شون تس، راج اٹ ہرا وخت آ کہ اشتراکیت نا دشمنک ودی مسر۔ کرک (ساحل) و وسیلہ غاتا بشخ بانٹ غلط وڑ اٹی مرسا ئس، داکان بیدس نو آبادیاتی نظام نا رواج ہم چندی تحریک آتے دنیا ٹی بش کرسا ئس۔

نفسیاتی وڑاٹ (Id) یعنی لازات اٹ دفن بورژوازی تپہ نا بندغ آک ہر گڑا غا زوری اٹ تینا حق ءِ المی تکارہ، ہر ہستی مستی ٹی بیرہ فرد و تپہ غاک تینا حق ءِ سر خودی اٹ خواجہی خنارہ۔

بے چیٹی نا بنا تینا روتہ غاتے سوگو کننگ اٹی اختہ ئس کہ مارکس انا ”جدلیاتی مادیت“ فلسفیانہ جدت نا زرہ غاک مہالو آن مخلوق نا نیام اٹی ساڑی ئسر۔ ہراٹی مستی سائنسی فکری وڑ اٹ مزاحمت نا دروشم اٹ مفاہمت نا ایسری کرسا ئس۔ تیویٰ دنیا ٹی سوچ آک ہم بدل مرسا ئسر۔

ہڑدوسر آ جنگ عظیم آتیان پد پین زیات ترندی اٹ مزور، مے، نزور، خواری کش، سرمایہ دار، جاگیر دار، کوزہ گیر آتا نیام اٹی اسہ ترند ءُ چک و تاڑ اس بنا کرے، دا جنگ اسہ مادی دروشم اس دوئی کرے۔

 مزاحمتی ادب زوراک انگا قوم آتے ادب برائے ادب آن کشسا اوفتے ادب برائے زندگی یعنی قومی شون جم زند نا بارت اٹ اسہ جدید ءُ انقلاب اسینا پارہ غان درے۔ ادب و آرٹ انا دنیا ٹی دا اسہ سوگو ءُ دروشم اسے ٹی مخلوق نا مون آ بسر۔

دنکہ ”سر“ آتے ٹی ”سا“ و ”رے“ انا نیام اٹی اسہ گڑاس ارے ہرادے چاہنگ شعر پاروک آنا کاریم ءِ۔

ہندا وڑ اٹ جوان و بد انا نیام اٹی ہم اسہ فطرتی ءُ تضاد اس ارے ہرادے چاہنگ سوسائٹی نا کاریم ءِ۔ مزاحمتی ادب دنیا نا ایلو ادب تون اوار اوار براہوئی ادب اٹ ہم نظم و نثر انا داخلی وڑ و خارجی پنجر اٹی بھلو ردو بدل اس ایسنے داسہ دا کان سفا خننگک کہ ننا خلقی شئیر تے ٹی مزاحمتی سوچ انا رنگ آک ہم پر فکر ءُ وڑ اسے ٹی ساڑی ءُ۔ دنکہ، میر علی دوست نا گڈیکو ارا بند دا واڑ ءُ:

داکسر کاہک شش تو نا پند ءِ

ہلکنو داڑے غازی تا رند ءِ

براہوئی نصاب اٹی ساڑی کلاسیکی دور ہم پانی پت نا مزاحمتی جنگ انا وخت آ نصیری آ زغم آتا توار نا بارت اٹ ریکی نا جوزہ غاتا لار ءِ دا وڑ درشان کیک:

اینو ننے دے دیگر ءِ

پگہ نوا وار اس برے

ہندا وڑ ملا مزار، نپٹ آ سڑدار آتا بگھی چکنگ ءِ خنسا حوصلہ تنکی آن تینا شاعری ٹی ہچ ءُ تشبیہہ استعارہ اس کاریم اٹ اتپک بلکن تالی چٹ آتے کن رڈ آن رڈ دا وڑ پارے کہ:

امیر غوث بخش رئیساڑی نرمزار

شاہیوانڑی رشید خان نامدار

اینو ہم ننا راج دافتے جوانیک اٹ چاہک کہ دا بگھی چکنگ اٹ اخس نامدار ئسر۔

اینو ہم دا جدت نا دور اٹی قومی آجوئی نا بارو اٹ چندی ورناک تینا خام خیال آتے بسن آ مواد آتے ٹی شاغسا مزاحمتی فکر انا پلو ءِ کبین کرسا ءُ۔

جدید ادب ہم مزاحمتی ادب نا سوب آن تینے چندی جمپ و جول آتیان ایپار کرسا مابعد جدیدیت آ سر کرے۔ ولے مزاحمتی ادب نا بارو اٹ ننا چندی نوشتکار آتا خیال آک خودغرضی مفاد پرستی کمرشل ازم نا شکار ءُ، انتئے کہ ہرا ادب اینو سرکاری سیخا ٹی نوشتہ مننگ اٹی ءِ، اوٹی راجی راہشونی نا ہچ ءُ ریشو اس خننگپک۔

ہفتئی تلار

تاک: 21

P# 05

30 May- 05 June 2020