رحیم ناز نا افسانہ غاتا مجموعہ ”دتر نا خڑینک“ نا تنقیدی جاچ                             2

2۔ ”او چڑہ ابا نا خف ءِ موشکاکہ“ (پ،30) ۔

٭ ”خف ءِ موشکاکہ“ ارے تو بجازی اسے، ولے دا بجازی مدام ہموڑے کاریم اٹ بریک ہراڑے کہ دا تینے آن چُنکو سے کن مرے۔ دن کہ دُن نوشتہ مسّکہ ”او چڑہ مار انا خف ءِ موشکاکہ“ تو جوان ئس، ولے دُن پاننگ جوان اف کہ او پاہے باوہ نا ”خف ءِ موشکاکہ“ انتئے کہ باوہ نا بھلو احترام اسے۔ اونا احترام نا سوب آن دُن پاننگپک۔

3۔ ”سہب انا دہ بجہ غان دو بجہ اِسکان ملاقاتی نا پن تے لکھاکہ۔“…. ”منظور زو زو بش مس کہ کاو رجسٹر ءِ ہرفو ملاقاتی نا بننگ شروع مریک۔“ (پ،33)۔

٭داڑے گرامر نا غلطی ساڑی ءِ۔ اولیکو جملہ ”ملاقاتی نا پن تے“ نوشتہ ءِ، ہرا کہ ردینک اسے۔ او دُن نوشتہ مسَّکہ ”ملاقاتی ”تا“ پن تے“ یا ایلو وڑ اٹ دُن نوشتہ مسکہ ”ملاقاتی ”نا“ پن ءِ لکھاکہ“ انتئے کہ اسہ جیل اسے آ بروک آ ملاقاتیک بھاز مریرہ، اسٹ اس مفک۔ ہراڑے کہ دا پاننگانے کہ ”سہب انا دہ بجہ غان دو بجہ اِسکان ملاقاتی نا پن تے لکھاکہ“ تو ظاہر ءُ ہیت اسے کہ ملاقاتیک بھاز ءُ کہ سہب انا دہ بجہ غان دو بجہ اِسکان بریرہ۔ ارٹمیکو جملہ ٹی ”ملاقاتی نا بننگ شروع مریک“ ردینک اسے۔ دا ڑے ہم ملاقاتی ”تا“ بننگ شروع مریک سہی ءِ۔ انتئے کہ دا ملاقاتیک بھاز ءُ کہ اوڑے ”شروع مریک“ نا ہم لوز نوشتہ ءِ۔ ملاقاتی اسٹ اس مسکہ تو داڑے ”بننگ شروع مریک“ متوکہ بلکہ دُن مسکہ کہ ”ملاقاتی بریک“۔

4۔ ”ای تینا باوہ نا خن تے آپریشن کن ملتان نا خڑک آ شجاع آ دریٹہ۔“ (پ66)۔

٭اسٹیج آ تقریر یا لس وڑ اٹ ہیت گم کننگ ہم Live پروگرام آن بار ءِ۔ بندغ نا با آن انت اس کہ پیش تما بس ہنا۔ ولے لکھنگ ریکارڈڈ پروگرام آن بار ءِ۔ دا ایڈٹ مننگ کیک۔ باید ئس کہ دُن مسَّکہ ”ای تینا باوہ ءِ اونا خن تا آپریشن کن ملتان نا خڑک آ شجاع آباد آ دریٹہ۔“

5۔ ”ای تینا اُست اٹی پاریٹ دولت خان بندغ اسے یا قصاب اسے“ (پ،88)۔

٭ قصاب مگہ بندغ اس اف کہ داڑے نوشتہ ءِ ”دولت خان بندغ اسے یا قصاب اسے۔ البتہ دُن پاننگاکہ جوان ئس کہ ”ای تینا اُست اٹی پاریٹ دولت خان انسان اس اف سفا قصاب اسے۔“

6۔ ”او اُست اٹی پارے ای تو پر آن بش مسٹ مازو آ توسٹ۔“ (پ،104)۔

٭ متل دُن مریک کہ ”پر آن بش مسٹ مازو نا کیرغ آن توُسٹ۔“ داڑے ”مازو آ توسٹ“ سہی اف۔

”دتر نا خڑینک“ افسانہ ٹی جبار و زیبی نا عشق و معاشقہ نا کِسہ ءِ۔ کِسہ دا وڑ ءِ کہ جبار تینا برام آن ہشت سال پد زیبی تون مخاطب ءِ۔ تینا مجبوری تے بیان کننگ اٹی ءِ۔ افسانہ ٹی کلہو نا ہم سما اف کہ انت کلہو اس تننگانے۔ داہم سما اف کہ قصور دنا ءِ؟ زیبی نا قصور ءِ؟ جبار نا قصور ءِ؟ جبار یا زیبی نا باوہ لُمہ نا یا راج انا قصور ءِ؟ ولے ہندن لگک کہ کس انا قصور اف۔ اگہ قصور ءِ تو بیرہ قدرت نا قصور ءِ۔ انتئے کہ ہچ ءُ جاگہ اس دا نشان تننگتنے کہ جبار تینا باوہ لُمہ ءِ پارے یا زیبی تینا باوہ لمہ ءِ پارے، اوفک انکار کریر۔ اوفتا ہیت ءِ ہلتوس، بلکہ اوفک اخس کہ محبت کریسر بیرہ اوفتا جند آتے سما ئس، پین کس ءِ سما ہم الو۔ اسہ دے ناگمان جبار نا سانگ مس۔ دا سانگ زیبی تون آخا بلکن پین مسڑ اسے تون مس۔ جبار ہم ہچ ءُ انکار منکار اس یا مزاحمت اس کتو۔ حالانکہ دا وڑ مسڑ مریک، مار انا تو با یلہ ءِ او ہیت اس کننگ کیک، ولے داڑے دُن متو۔

”لاہوری بابا“ ٹی فاضل افسانہ نگار تینا جند ءِ کڑدار جوڑ کرینے۔ ملتان آن خڑک شجاع آباد آتینا باوہ ءِ اونا خن تا آپریشن کن دیک۔ ریل اٹی اسہ پین پیہن ریشی بزرگ ءُ بندغ اس اوفتتون اوار ءِ۔ ہرا تینا تعارف ءِ لاہور نا رہائشی ”لاہوری بابا“ نا پن اٹ کرفک۔ تینے اللہ والا بزرگ اس پاہک۔ فاضل افسانہ نگار (ہرا کہ تینٹ کڑدار) ءِ اِرا قیمتی ءُ سگریٹ ایتک اونا پیسہ، ریل انا ٹکٹ، موبائل و کمبل پین پین ءِ ہرفک دیک۔ لاہوری بابا افسانہ ٹی افسانویت تو ارے، کلہو ہم ارے، ولے گڑاس تکنیکی نزوریک ہم اریر۔ دُن کہ ”ای ولدا غور اٹ اونا کنڈ آ ہُراٹ برف آنبار پیہن اونا مرغن آ ریش نورانی چہرہ، پیشانی آ تے سجدہ نا نشان، او داسہ ہم وظیفہ ٹی لگوک ئس۔“ (پ67)۔

داڑے فاضل افسانہ نگار ہمو فراڈی نا اسکیچ ءِ ہندن جوڑ کرینے برف آنبار پیہن و مرغن آ ریش تو ٹھیک ءِ، او تینا ٹھگی تے ٹی سرسہب مننگ کن الِک، پیشانی آ تے سجدہ نا نشانی ہم مصنوعی مننگ کیک۔ وظیفہ ٹی لگوک ہم بندغ آتے نشان تننگ کن مریک۔ ولے چہرہ نا نورانیت بیرہ جوان ءُ عمل اسے ناسوب آن قدرت نا پارہ غان عطا کننگک۔ ہرکس نا کہ چہرہ ٹی نورانیت مس او فراڈی اس مفک۔ ہرا کہ فراڈی اس مرے اونا چہرہ ٹی نورانیت مفک۔ ایلو داکہ لاہوری بابا نا گڈ سر ہم ایلو افسانہ غاتیانبار بے سہبی آٹے۔

”سنبھال“ اٹی سیٹھ مختار لالچی و دولت مند اسے۔ تینا ایلم نا مار ءِ اِلک رحما ن نا مار ہرا کہ پیشن نا ملک اٹی خوانک، اودے سالم کیک۔ سیٹھ مختار نا زئیفہ جوان ءُ نیاڑی اسے، دا گڑا نا مخالفت ءِ کیک۔ ولے سیٹھ مختار نا مون اٹی بیوس ءِ۔ آخر نیٹ رحمان نا مار سیٹھ مختار نا مسڑءِ برام کننگ آن انکار کیک۔ ولدا دا مسڑ سیٹھ مختار نا ایلم نا مار جاوید ءِ تننگک۔ دا افسانہ ٹی افسانویت اف، ادبی گرج آک افس۔ ولے ہندا شکر ءِ کہ دا افسانہ ٹی کس کسپک ولے ڈینڈ پھڈا غان دا ہم خالی اف۔

”نوکر خان“ (افسانہ) نا بھلا کڑدار فاضل افسانہ نگار تینا ذات ءِ جوڑ کرینے۔ (تینا پن ءِ نوکر خان تخانے)۔ اسہ پین کڑدار اس ”میر دولت خان“ نا پن اٹ، اسہ کڑدار اس مولانا شرافت علی خان نا پن اٹ ساڑی ءِ۔ ہڑتوم آ کڑدارک Negative ءُ۔ نوکر خان مولانا شرافت علی نا سفارش اٹ میر دولت خان نا اُرا ٹی نوکرمننگ آن ہمو وڑ ءُ Negative ءُ کڑدار اس جوڑ مریک۔ حیرت دادے کہ داڑے دا سما تمپک کہ فاضل افسانہ نگار Negative رجحان آتے ختم کننگ خواہسنے یا پین زیات کننگ نا کوشست کرینے؟

ہفتئی تلار

تاک: 29

25-31 July 2020

پنہ: 03