اسلامی صحافت                 46

حضور فرمائفے:

”نمے آن ہر اسٹ تینا ایلم نا آدینک ءِ۔ بس اگہ کس اس تینا ایلم اٹی اسہ خرابی اس خنے تو اودے مُر کرفے۔“ (ترمذی)

ابو داوٗد نا روایت اٹی دا حدیث دا وڑ اٹ بسنے:

”مومن ایلو مومن نا آدینک ءِ۔ و مومن ایلو نا ایلم ءِ۔ و اونا حق ءِ کہ اونا ساڑی مفننگ آ ہم اودے رکھک۔“

رسول اللہ نا دا ارشاد آتیٹی اصل اٹ دا ہیت انا کسر نشان تننگانے کہ مسلمان تینا ایلم ءِ پنت و شون کننگ نا وخت آ ہرا ہیت آتا خیال ءِ تخے، دا حدیث آتے مون آ تخسا علم انا خواجہ غاک پرسجو و پنت و شون نا دا شیفکو اصول آتے شین تسنو:

-1 گندہی تا پشخارنگ آن تینے توننگے۔ دا سوب آن کہ آدینک ہچ ءُ وخت اس پشخارپک۔ و ہمو وخت گڑاس نشان ایتک، ہراتم کس اونا مون آ سلک۔

-2 پد پشت تنقید مفک، دا سوب آن کہ آدینک کس اسے نا مون ءِ ہمو وخت اسکان پاش کپک، تاکہ او مون پہ مون بف۔

-3 تنقید اٹی ہچ ءُ ودکی اس مفک۔ دا سوب آن آدینک شیف بڑزی و دروغ آن چَپ حقی دروشم ءِ پاش کیک۔

-4 تنقید کس انا کنڈ ءِ ہلپ، و پین بد نیتی و غرَز آتیان پاک مرے۔ دا سوب آن کہ آدینک ہرکس نا دروشم ءِ پاش کیک، اوڑتون کست و کاڑ کپک۔

-5 ہیت آتے است آ توننگپ، دا سوب آن کہ مون آن مُر مننگ آن پد آدینک دروشم ءِ رکھوک تخنگ کپک، یا ایلو لوز آتیٹی پڑدہ پوشی کننگے۔

-6 کل آن زیات اہم انگا ہیت دادے کہ اوٹی (پنت و شون اٹی) بھاز است ہسونی، ڈکھیائی، دڑد، سخت و مہر ساڑی مرے۔

دا سوب آن: ”مراة المسلم“ تون اوار ”اخوة المسلم“ ہم پاننگانے۔ دا است ہسونی ہمو وخت آ ودی مریک، ہراتم اسہ کنڈ آن دا درک مرے کہ کنا ایلم نا دا خرابی اونا زوال نا سوب مننگ کیک۔ و ایلو کنڈ آ تینے تینٹ تینا ایلم آن بھلن تکنگپ۔ بلکن گچین دادے کہ اوڑن نزور و اوڑان ہم زیات گنہگار تکے۔

تعلقداری ٹی خرابی ٹی گچینی اتنگ:۔

اجتماعی زندگی ٹی تعلقداری ءِ سوگو کننگ نا بابت قرآن و حدیث اٹی بھاز سرجم راہشونی ملک، داڑے کہ سرجم نا گنجائشت اف، دا سوب آن نن گڑاس اصول آتے گونڈ بیان کننگ آ بس کینہ۔

ہراڑان دا کساس کننگ مریک کہ اسلام انسان نا انفرادی و اجتماعی تعلقداری ءِ اخس اہمیت ایتک۔ و اونا نظر اٹی دا تعلقداری تا ٹہیفنگ و سوگوی اخس بھلو نیکی اسے۔ کہ ہراڑا آخرت اٹی بے کچ اجر و ثواب نا بشارت تننگانے۔ و اودے نزور کننگ یا نسخان سر کننگ اخس بھلو گناہ اس ارے۔ کہ ہراڑا آخرت اٹی نسخان و عذاب نا وعید بنفنگانے۔ تعلقداری نا دا اہمیت نا خواست ئس کہ اسلام تینا منوک آتے دانا بارو اٹ سرجم پارت آتے ایتک۔ ہرانا اسہ ’اجمالی نقشہ‘ اس نن دا پنہ غاتیٹی پیش کرینن۔ دا پارت آتا زی آ عمل کننگے، تو ہچ ءُ سوب اس اف کہ انسان تا نیام اٹی تین پہ تینی گچین و سِخت آ تالان تعلقداری مرے ولے دن کہ دا ہم اسہ راستکی اس ارے کہ انسان فطری وڑ اٹ خطاءنا بتک اسے۔ او خواپک ہم ردینک کیک۔ اوڑان وخت انا وخت اس بشری نزوری نا رد اٹ ہندن ڈیوالئی و بے رکھی اس مننگ کیک ہرا تین پہ تینی نا استی نا سوب جوڑ مرے۔ دا ہم مننگ کیک کہ بیرہ ’عجز بیان‘ یا مناسب لوز آتا گچین کننگ اٹ ردینک نا سوب آن اونا پاروک آنا ہیت اس غلط فہمی سے نا سوب جوڑ مریک، و اوڑان ایلو ایلم نا است اٹی غاو یا خرینی اس ودی مرے۔ دن انگا وخت آ غاو انا سوب اسُل کہ بھلن مرے یا چنک، اگہ اودے زُوت مُر کننگ نا کوشست کننگتو تو است آتیٹی ودی مروک آ حالیت مخالفت و عداوت نا دروشم دوئی کیک۔ ہندا سوب آنحضرت فرمائفے:

”مسلمان اسے کن دا ہیت حلال اف کہ او تینا ایلم ءِ مسہ دے آن زیات ناراض اِلے۔ ہڑتوم آتیان اسٹ اس تینا مون ءِ دانگ کے و ایلو اینگ کے۔ دا ہڑتوم آتیان جوان انگا بندغ ہمودے ہرا سلام آن بنا ءِ کرے، یعنی نا استی ءِ چٹفنگ کن اولیکو گام ءِ ہرفے۔“ (بخاری و مسلم)

حضور داکان بیدس دن ہم پارینے:

”بندغ آتا عمل آک ہفتہ ٹی اِرا دے، دو شنبے و پنچ شنبے آ پیش مریرہ، و ہر بندغ مومن ءِ بشخ تننگک، بیدس ہموڑان کہ ہرادے تینا مسلمان ایلم اسے تون بدبیسئی اس مرے۔ پاننگک اودے منہ دے اکن الیبو تاکہ دا تین پہ تین خیر کیر۔“ (مسلم)

و دا خیر کپننگ اخس بھلو فعل اسے، دانا کساس ءِ حضور نا دا ارشاد آتیان کننگ مریک۔

”ہچ ءُ مسلمان اسے کن دا روا اف کہ او تینا ایلم ءِ مسہ دے آن زیات اکن اِلے۔ ہرا بندغ مسہ دے آن زیات جتا مس، دا نیام اٹی او کزیت کرے تو دوزخ اٹی کاہک۔“ (ابو داوٗد۔ مشکوٰة)

”ہرا بندغ تینا مسلمان ایلم ءِ اسہ سال اسے کن اِلا او ہندن ارے دن کہ اونا دتر ءِ وہفنگے۔“ (ابو داوٗد۔ مشکوٰة)

ہراتم اِرا ایلم نا نیام اٹ ناراضی اس مرے تو او ہڑتوم آتا دا فرض ارے کہ تین پہ تین خیر اکن اولیکو گام ہرفر، ہندن ایلو مسلمان تا ہم زمواری مریک کہ او اوفتا نیام اٹ خیر کرفر۔ قرآن نا حکم ءِ:

”بے شک مومن آک اریر (تین پہ تین) ایلم، گڑا صلح کبو نیام اٹی ایلم تا تینا، و خلیبو اللہ تعالیٰ غان تاکہ نم رحم کننگرے۔“ (سورة الحجرات، 10)

اسہ حدیث اسے نا رد اٹ تعلقداری نا گچینی نا عمل نا ثواب نماز روچہ و خیرات آن ہم زیات پاننگانے و تعلقداری ٹی خرابی شاغنگ دین ءِ لتاڑ اٹ اتنگ نا بریبر پاننگانے۔

تعلقداری تا ٹہیفنگ و چلیفنگ نا بابت اسلامی حکمت عملی دادے کہ اولیکو گام آ جم زند انا اکائی یعنی فرد انا سیرت ءِ ہندن ٹہیفنگے جوڑ کننگے کہ اونا ’حسنِ خلق‘ آن تین پہ تینی مہر ودی مرے۔ راج انا فرد آک اسٹ ایلو تون جوڑنگر۔ و مومن نا حسن خلق نا کل آن شیفکو درجہ دادے کہ اونا دُو و بادوی آن اونا مسلمان ایلمک رکھوک مریر۔ و خدا کپ اسہ ردینک یا ڈیوالئی و بے رکھی سے نا سوب آن نا استی نا حالیت اس ودی مرے تو ہڑتوم آ کنڈ آک تین پہ تین آن خڑکی کن اول گام ہرفر۔ و غاو یا غلط فہمی ءِ مر کننگ نا کوشست کیر۔ دن انگا حالیت اٹ ایلوڑکن المی ءِ کہ او تینا ایلم نا بشخنداری ءِ امنا کے۔

حضور فرمائفینے:

”ہرکس تینا مسلمان ایلم آن بشخنداری خواہس، و او اونا بشخنداری ءِ منتو، تو اوڑان ہموخس گناہ مریک اخس کہ ناروا ’محصول‘ ہلوک آڑا اونا ظلم انا سوب آن مریک۔ “

و ہراتم تین پہ تینی کوشست آتیان پد ہم غاو مر متو، تو ہیت ءِ چٹفنگ کن راج ءِ مون آ بروئی ءِ۔ و زرواکی کروک آ کنڈ ءِ کسر آ اتنگ کن زور انا زی آ گام گیج اسکان ہم کروئی ءِ۔

ہفتئی تلار

تاک: 21

P# 04

30 May- 05 June 2020