براہوئی ادبی حوال 9

٭افضل مرادؔ نا کتاب ”براہوئی لوک کہانیاں“

٭ ”تلار“ نا خلقی ادب آ کروک آ کاریمک

٭”دے ٹک“ نا بروک آ تاک ”براہوئی خلقی ادب نمبر“ مرو

اینو سائنس او ٹیکنالوجی نا دور ءِ، ہراڑے بجلی نا آسراتی سر مسنے ہموڑے خلقی زند انا متکن آ دد و روبیدہ غاک بدل مسنو۔ بجلی نا بننگ آن مست خلق آتیٹی ڈیوا یا چراغ آک لگارہ، دا چراغ آتا روشنائی ٹی پیر انگاک کِسہ شاغارہ و خلق انا بندغ آک داپار ایپار توسرہ و کِسہ غاتے بنگرہ یا گڑا شئیر پاروک اس ساہت تیری کن شئیر پاریکہ۔ دا شئیر تا پاروک آک وخت و حالیت آتے مون آ تخسا تینا شئیر تا ٹھپو تے ودفسا کریرہ۔ بجلی، ریڈیو، ٹی وی و داسہ موبائل نا بننگ آن ہمو مجلس و محفل آک ختم مننگ اٹی ءُ۔ کِسہ پاروک آک کم مسنو، خلقی آ شئیر تا پاروک آتے کس بنپک، ہرکس تینا موبائل آ شئیر بنک۔ داسہ ہراڑے بجلی اف ہموڑے شمسی یعنی دے انا روشنائی و تہوش آن بجلی ودی کیرہ۔ داسہ تو شوان اسے نا بج آ اسہ شمسی پلیٹ اس تخوک مریک۔ اوفک دا شمسی آن تینا موبائل آتے چارج کیرہ و موبائل آن فائدہ ودی کیرہ۔ ہر بندغ موبائل نا توار نا گواچی مسنے۔ دا حالیت آتے خنسا اینخو 15,16فروری 2020ء اٹی سندھ انا شار میہڑ نا خلق فریدآباد اٹی 34میکو براہوئی ادبی سیمینار اڈ تننگا۔ دا سیمینار اٹی دا پڑو کننگا کہ 2020ء نا سال ءِ خلقی ادب نا سال اڈ ترسا کاریم مرے، انتئے کہ ننا دا مڈی گم گار مننگ اٹی ءِ۔ سیمینار اٹی سندھ و بلوچستان نا پنی آ ادیب و شاعر آک بھلوکچ اسیٹی اوار مسر، و دا سیمینار اٹی کتاب آتا مون پاشی براہوئی ادب نا ویل آک براہوئی ادب اٹ مروک آ کاریم تا جاچ ءِ ہلنگ آن بیدس براہوئی سندھی مشاعرہ ہم اڈ تننگا۔ دا سیمینار نا سرخیل جوہر براہوئی ءِ ہرا کہ سندھ و بلوچستان اٹی براہوئی ادبی سیمینار اڈ ترفک۔ دا سیمینار اٹی 2020ء ءِ براہوئی ادب اٹ خلقی ادب نا سال اڈ تننگ نا پڑو کننگا۔ دا رداٹ براہوئی ادیب، پٹ و پول کروک آتیان دا خواست کننگا کہ اوفک براہوئی ادب نا متکن آ مڈی ”براہوئی خلقی ادب“ نا زی آ پٹ و پول کیر تاکہ براہوئی ادب نا دا مڈی ودسا کاہے۔ دا رداٹ ادیب، شاعر و ادبی ادارہ غاتیان خواست کننگا کہ اوفک دا رداٹ کاریم کیر، انتئے کہ داسہ ہم بلوچستان و سندھ انا مش، پٹ و میدان تیٹی رہینگوک آ ہمو مخلوق کہ ہرافتے داسکان دنیا نا آسراتیک رسینگتنو، اوفتا سینہ غاتیٹی داسہ ہم ہمو خلقی کِسہ غاک، خلقی شئیر و باگل، متل، وساہت، چاچا و خلقی گوازیک اریر۔ دافتے رکھنگ کن نوشت اٹی اتنگ المی ءِ۔ انتئے کہ دافتے ٹی عقل و فہم انا گچین آ ہیت آک ڈکوک ءُ۔ دافتے ٹی راجی چاگڑد، تہذیب و ربیدہ نا دردانہ غاک تینا زیبدار آ قدر آتتون ساڑی اریر۔ دافتے پٹنگ ننا کاریم ءِ انتئے کہ وخت بھاز تیزی اٹ بدل مننگ اٹی ءِ۔

دا رد اٹ 2017ء ءِ ہم ادارہ ”تلار“ خلقی ادب نا سال گوندسا تینا نوشتوک آتیان خواست کریسس کہ دا پڑ آ مروک کاریم تے مچ کرسا نوشت اٹ اتنگے تاکہ ”تلار“ اٹ جاگہ تننگر۔ و دا سال بھلو سرسہبی اس ہم دوئی مس کہ حمید عزیز آبادی، عنایت ساغر، اللہ بخش لہڑی، انور نسیم مینگل، منیر حنفی، عامر فیاض، و ایلو سنگت آک بھلو مڈی اس مچ کریر و نوشت نا دروشم تسر، ہرا ”تلار“ نا پنہ غاتیا شینک مسر۔ دا رد اٹ عنایت ساغر نا خلقی کِسہ غاک کتاب اسے نا کچ مچ مسنو، ہرا شینکاری نا کسر آ ہُروک اریر۔ ہندن او خلقی مڈی نا بابت ہم بھلو مواد اس مچ کرسا مون آ ایس۔ حمید عزیز آبادی، براہوئی و بلوچی نا لوز مڈی، متل وساہت آتے شین تس، ہرافتیان اسہ کتاب اس داسہ بلوچی اکیڈمی نا کنڈ آن شینک ہم مس۔ ہندن پروفیسر انور نسیم مینگل نا ”براہوئی بلوچی خلقی نثر و شاعری تا سرحال آتا خڑکی“ نا بابت تحقیق ہم داسہ کتابی دروشم ہلنگ کن سنبرینگوک ءِ۔ یخین اٹ دا اسہ سرسہب ءُ کاریم اس ئس۔ ہندن سال اِرٹ اس مست براہوئی اکیڈمی پاکستان و براہوئی ڈیپارٹمنٹ جامعہ بلوچستان نا کنڈ آن ہم براہوئی خلقی ادب نا سال گوندنگا، تو نوشت و خوان تون تعلقدار تپہ اسہ وار ولدا بھاز خوش مس کہ دا پڑ آ کاریم نا داسہ بھلو کچ اس مون آ بریک، ولے دا رد اٹ نوشتئی وڑ اٹ ننا مون آ ہچ اس بتو۔ بایدے دا پڑ آ کاریم مروسس۔ 

داکان بیدس دا رِد اٹی براہوئی زبان نا پنی آ ادیب، شاعر، افسانہ نگار، ڈامہ نگار و اکادمی ادبیات بلوچستان نا ڈائریکٹر افضل مراد نا کتاب ”براہوئی لوک کہانیاں“ شینک مس۔ دا کتاب ءِ نیشنل بُک فاؤنڈیشن اسلام آباد آن شینک کرے۔ 230 پنہ غا تالان دا کتاب اٹی 29 خلقی کِسہ تروک ءُ۔ دا السی کِسہ غاک ننا دود و روبیدہ، تاریخ و مخلوق نا ویل و ڈکھ آتا درشانی ءِ کیرہ۔ دا کِسہ غاتیٹی بادشاہ، شہزادہ، شہزادی، غریب، امیر، دیو، پری تا تذکرہ غاک خننگرہ۔ دا کتاب اردو ٹی ءِ۔ داڑان ایلو زبان تا مخلوق براہوئی نا خلقی کِسہ غاتیان معلومدار مریک۔ داڑان مُست پیشن آن بروک آ انگریز آک براہوئی خلقی ادب نا زی آ کاریم کریر۔ دا انگریز آتیٹی لیفٹیننٹ آرلیچ، ہنری پوٹنگر، پادری ٹی جے ایل میئر و ڈینس برے اسک بنائی کاریم کرینو۔ انگریز آتیان پد ڈاکٹر عبدالرحمٰن براہوئی، ڈاکٹر عبدالرزاق صابرؔ، ڈاکٹرصلاح الدین مینگل، پروفیسر سوسن براہوئی، افضل مینگل، سیدکامل القادری، پروفیسر انو رومان، پروفیسر صالح محمد شاد، ذوق براہوئی، پروفیسر عظیم جان، حمیرہ صدف حسنی و پین چندی قلمکار آک کاریم کرینو۔

خلقی ادب نا سال نا رداٹ تُوئی ”مہر“ نوشکی نا اگست نا تاک خلقی ادب نا سال انا رد اٹی شینک مس، ہراٹی ”براہوئی خلقی زند و بود“ عنایت لہڑی، ”براہوئی ادب نا ملاس آ سرحال آتا پٹ و سٹ نا ضرورت“ سیف اللہ سیف، ”براہوئی متل آتا راج اتون سیالی“ ناز ابابکی، ”براہوئی خلقی ادب“ بہاول نسیم، ”براہوئی فوک ادب“ رحیم ناز، ”خلقی ادب نا رنگ آک“ فتح محمد شاد، ”براہوئی لوک ادب ننا علمی میراث“ محبوب صیاد و داڑان بیدس انگریزی ٹی سلطان احمد شاہوانی نا نوشتانک اس ہم ساڑی ءِ۔ 

براہوئی خلقی ادب نا سال انا رداٹ براہوئی ادبی سوسائٹی نا نیمہ غان شینک مروک آ ادبی رسالہ ”دے ٹک“ براہوئی خلقی ادب نمبر مرو۔ دا رد اٹی کاریم برجا ءِ، گڑاس کاریم مسنے و گڑاس کاریم مننگ اٹی ءُ۔ ہندا وڑ اٹ تُوئی ”استار“ سوراب نا بروک آ تاک ہم براہوئی خلقی ادب مرو۔ دا رداٹ کاریم مننگ اٹی ءِ۔ اومیت کینہ کہ سال انا اخیر اسکان دا رداٹ گچین ءُ کاریم مرو۔

ہفتئی تلار 

تاک: 39

10-16 Oct, 2020

پنہ: 04