اسلامی صحافت                 43

ہودہمیکو بشخ

تعلقاتِ عامہ

(iii)

دا توننگ آ ہیت آتیان اولیکو گڑا ”حقوق العباد“ نا ءِ۔ مخلوق نا حق آتا باندات اللہ نا حق آن ہم زیات سخت ءِ۔ انتئے کہ مخلوق نا حق انا زی آ دو شاغنگ ہمو وخت اسکان بشخنگ مفک، تانکہ تینٹ ہمو بندغ بشخپ تے۔ حق آتیا دو شاغنگ تعلقداری کن خونی ءُ سُم اسے۔ کس اسے نا حق ءِ خلسا اودے سنگت جوڑ مننگ مفک۔ ہندا وڑ کس اسے نا جان ءِ نسخان ترفنگ ہم اودے دشمن جوڑ کیک۔

سورة نساءنا آیت 93 اٹی پین مومن اسے رزاک آ کسفوک آڑکن مدام جہنم نا پوغ جوڑ مننگ نا وعید بنفنگانے، و حضور نا جند خطبہِ حجة الوداع ٹی فرمائفے:

”و ہُررے کنے آن پد کافر جوڑ مَفیرے، کہ اسٹ ایلو نا لخ ءِ خلورے۔“

مسلمان تے کرینگ تننگ آن دن پارسا تورے:

”مسلمان تے کرینگ تننگ ’فسق‘ و اوڑتون جنگ کننگ کفر ءِ۔“

داڑتون اوار تینا ایلم نا غیبت کننگ، اوڑا دروغ تڑنگ و اودے شیف خلنگ آن ہم توننگانے۔ اوڑا ملنڈ کننگ، اودے شیف خلنگ، نا استی تالان کننگ، و بدگمانی کننگ، بہتان خلنگ، درو کننگ، و کست و کاڑ کننگ آن ہم توننگانے۔

دا کل ہموہیت آک ءُ ہرا بھاز سِخت والا تعلقداری تے ہم کرار کرار آ دشمنی ٹی بدل کیرہ۔ اسلام مسلمان تے تین پہ تین ایلم پارینے۔ و ایلم تتون تعلقداری تے گنڈنگ و سوگو کننگ کن ہرا کسر تے پارینے، اوڑان تعلقداری تا گچینی و شون تننگ نا اسلامی وڑ پیدوار مریک۔ ہراڑان تعلقات عامہ نا مسلمان کارندہ اسے کن معلومداری المی ءِ۔

داڑان پد نن دا وڑ تا گڑاس بنداوی اصول بیان کینہ۔

سلام بٹنگ:۔

سلام اگہ جوان ءُ وڑ اسے ٹی بٹنگے، تو دا ایلو بندغ ءِ تینا کنڈ آ چکار کننگ نا بھاز گچین ءُ وڑ اس ارے۔ داڑان اسٹ تو جوزہ غاتا درشانی مریک، ایلو دا اسہ دعا اس ہم ارے۔ و دا ہیت انا شاہدی ارے کہ سلام بٹوک آ تینا مسلمان ایلم نا خیرخواہ ءِ۔ و دن کہ مسلمان اسے نا زی آ سلام بٹنگ ءِ ایلو مسلمان نا حق پاننگانے۔ ہندا سوب آن سلام بٹوک آ بندغ ءِ زمواری نا احساس ترفنگ نا شاہدی اس ہم ارے۔ و دا پاش کیک کہ او تینا ایلم نا حق ءِ ادا کروک زموار ءُ بندغ اس ارے۔ ولدا اِرا مسلمان تین تون اسہ ایلو ءِ سلامتی و رحمت نا دعا ایترہ تو اوفتا نیام اٹ اسہ ایلو نا مہر و خیرخواہی نا جوزہ ودک۔

ہجرت آن پد نبی کریم مدینہ ٹی ہرا اولیکو خطبہ ءِ تس اوٹی چار ہیت انا پارت کریسس، ہرافتیٹی اسٹ اس دا ئس:

”سلام بٹنگ ءِ تین پہ تین لس کبو۔“

اسہ پین جاگہ اسے ٹی فرمائفے:

”سلام بٹنگ کن تینے مون آ کشوک آ تکبر آن پاک مریک۔“

اسہ پین جاگہ اس دن فرمائفے:

”گڑا ای نمے ہندن ءُ گڑا سے نا پاو، ہرادے دوئی کرسا نم تین پہ تین مہر کرسا کبو۔ تو او دادے کہ نم تین پہ تین سلام بٹنگ ءِ لس کبو۔“

سلام بٹنگ نا دا فائدہ غاک ہمو وخت آ دوئی مریرہ ہراتم دا شعوری وڑ اٹ کننگے۔ کہ اسہ ایلم ایلو ایلم نا سلامتی کن دعا ترسا ءِ۔

دُو ہلنگ:۔

سلام بٹنگ اٹ ہرا خیر انا جوزہ ارے، اونا پوروی دُو ہلنگ اٹ مریک۔ انتئے کہ سلام بٹنگ آن پد دُو ہلنگ آن اسہ ایلو تون مہر انا پبی درشانی مریک۔ نبی اکرم نا ارشاد ءِ:

”نما تین پہ تین سلام دعا نا پوروی دُو ہلنگ آن مریک۔ (مسند احمد ترمذی)

دو ہلنگ نا بابت حضور نا اسہ ارشاد اس دُن ہم ارے:

’دو ہلبو کہ داڑان کست و کاڑ چٹک۔“

جوان انگا پن اٹ توار کننگ:۔

شریعت اٹی خراب ءُ پن تخنگ یا پن ءِ بگوڑ کننگ آن توننگانے۔ ہرانا اسہ بھلو سوب اس دادے کہ ہرا پن ءِ بگوڑ کننگے، اونا بے شرفی مریک۔ و کس ءِ ہم تینا بے شرفی وڑپک۔ داڑان چَپ ہر بندغ نا دا است خواہی مریک کہ اودے جوان آن جوان وڑ اٹ شرف تننگے و توار کننگے۔ و کس ءِ اخس جوان ءُ وڑ اسے ٹی توار کننگک، او توار کروک آ مہر و سخت آن ہنداخہ زہمی مریک۔ حضرت عمرؓ دا پارینے کہ مہر و مریبت اِرا گڑا غان سوگو مریک، اسہ اصول اس دا ہم پارے کہ کل ءِ جوان انگا پن اٹ توار کبو۔

جوان ءُ وڑ اسے ٹی ورندی تننگ:۔

تعلقداری دن کہ اسہ کنڈ آن مروک ءُ گڑاس اف، گڑا اگہ اسہ کنڈ آن ہم خرمہری مرے تو مہر انا نہال بارّک، ہندا سوب آن مسلمان تے پارت کننگانے کہ او سلام نا ورندی ءِ سلامتی نا دعا اٹ ایتر۔ اگہ کس اس ”السلام علیکم“ پارے تو ورندی ٹی ”وعلیکم السلام ورحمة اللہ“ پاننگے۔ و اگہ سلام بٹوک آ سلام تون اوار ”رحمة اللہ“ ہم پارے، تو ورندی ٹی ”رحمة اللہ و برکاتہ ¾“ پاننگے۔ ہندا وڑ اسہ جوان ءُ ہیت اسے نا ورندی جوان ءُ ہیت اسیٹ و اوکان جوان وڑ اٹ تننگے، حضور فرمائفے:

”ارا مہر کروک آتیٹی گچین آ ہمودے ہرا تینا ایلم کن مہر کے۔“

شان و شرف انا رکھ:۔

دن کہ ہر بندغ ءِ بے شرف کننگ آن بد بریک، یا کس ءِ غیر اہم تکنگے، اودے ہم او دوست تورپک۔ ہندا وڑ اونا دا ہم است خواہی مریک کہ اودے شرف تننگے، و اودے اہمیت تننگے۔ تعلقداری تا گچینی و سوگوی ٹی انسان نا دا فطری است خواہی نا گچینی اٹ سر تننگ ہم بھاز اہم ءُ کڑد اس ادا کیک۔ ولے اگہ کس ءِ دا سما مرے کہ کنا فلانی مسلمان ایلم نئے بیرہ کنا مون آ کنے شرف ایتک، بلکن اگہ ای مفر ہم تو او کنا شرف انا رکھ ءِ کیک، تو پاش ءُ ہیت اسے کہ اونا است اٹی تینا ہمو ایلم نا قدر و شرف پین ودّک۔ ہندا سوب آن اسلام اسہ کنڈ آ مسلمان تے دا ہیت آن تورینے کہ او ہچ ءُ وڑ اسے ٹی تینا ایلم تے بے شرف کپس۔ تو ایلو کنڈ آ دا ہیت ءِ اسہ مسلمان ایلم اسے آ ایلو مسلمان ایلم نا حق گوندنگانے کہ اونا شرف انا رکھ ءِ کے۔ اگہ مسلمان اسے نا غیبت مرے و اودے زاوبد کیر، اوڑا تہمت خلیر، تو اونا مون اٹ ہمون سلنگے ہرا وڑ اٹ بندغ تینٹ تینا شرف آ جلہو نا رکھ ءِ کیک۔

حدیث نا کتاب آتیٹی دا بابت کیہی ارشاد آک ملرہ، نن داڑے اسہ حدیث اس نقل کینہ۔

”حضرت انسؓ روایت کیک کہ نبی پاک فرمائفے ہرا بندغ نا مون آ اونا مسلمان ایلم اسے نا غیبت ءِ کننگے و اونا کمک کننگ آ قادر مرے و اونا کمک ءِ کے تو اللہ تعالیٰ دنیا و آخرت اٹی اونا مدت ءِ کیک۔ و کمک آ قادر مننگ آن پد ہم اونا کمک ءِ کپک، تو اللہ تعالیٰ اودے دنیا و آخرت اٹی ہلیک۔“

ہفتئی تلار

P# 4

02-08 May 2020