والٹیئر

او ودی مننگ آن بھاز نزور ءُ چنا اس ئسکہ، ہڈ آک تے جون آ لچاسر، ڈاکٹر آک پاریرہ کہ دانا بچنگ بھاز مشکل ءِ، اگہ زندہ سلیس ہم تو صحت مند ءُ چنا اس مفرو بلکہ نا پورو مرو۔

ولے ڈاکٹر آتے انت سما ئس کہ دا بھلن مس صحت مند ءُ زند اس تیر کیک، و ادب نا پڑ آ بھلو کاریم اس کیک، و والٹیئر نا پن اٹ یات سلک۔

جی اؤ والٹیئر نا پن اٹ یات کننگک، ہمو والٹیئر ہراکہ فرانسیسی ادب اٹ بھلو پن اس کٹا، اگہ اینو اونا نوشت آتیا ہُرن تو کروڑ آ لوز آتیان زیات اونا نوشت آک ننے دو بریرہ۔

والٹیئر 17 می کرن اٹی ودی مس، دا ہمو کرن ئس، ہرادے روشن خیالی نا کرن پاننگاکہ، دا وخت اٹ مخلوق گیشتری ہندا کسر راہی روان ئس، والٹیئر ہم دا کسر اٹ تینا بھلو بشخ اس مخلوق نا آسودئی کن وقف کرے۔

والٹیئر مذہبی کلیسا تیا تینا نظم و ڈرامہ غاتیٹی تنقید کریکہ، و اوفتا ظلم و زوراکی تے غلط پاریکہ۔ اے وخت کل مخلوق مذہبی جنونیت و انتہا پسندی نا گواچی ئس، ہچ ءُ بندغ اسے موکل الو کہ او عیسائی مذہب یا کلیسا تا بارو اٹ چنکو گڑاس شیف بڑز کے، یا گڑاس اوفتا بارو اٹ اٹ ہیت کے۔

والٹیئر چنک سنی آن آزاد خیال ودی مسوسس، اونا باوہ خواہسکہ کہ او کانود خوانے و وکیل اس مرے، ولے او باوہ نا ہیت ءِ ہچ خف توتو تینا منشا نا مالک جوڑ مس۔ اونا باوہ اودے مذہبی ءُ مدرسہ اسے ٹی داخل کرے تاکہ او ہموڑے خوانے و مذہب نا پابند مرے۔ والٹیئر خوانا تو ہمو مدرسہ ٹی ولے اودے ہموڑے گڑاس ہندن ءُ سنگت دو بسر کہ اوفک اسُل اونا وڑ اٹ ئسر۔ اسل اوڑانبار روشن خیال و آزاد خیال۔

والٹیئر نا اسہ نظم اسے آ بھاز تنقید کننگا ہرادے او ریاست و مذہبی پیشوا تا خلاف نوشتہ کریسس۔ دانا پد اٹ اودے فرانس آن ملک بدر کریر، فرانس آن مڑار راہی کریر تے۔ اوکان پد او لندن آ ہنا تینا کاریم ءِ ہمیڑے برجا تخا۔ والٹیئر مچ زند رلا، درپدری خنا، ولے تینا تخلیقی آ کاریم تیان مون ءِ ہچ پدا ہڑستو۔ او کہنگ وخت اسکان تینا کاریم ءِ ایمانداری ٹی برجا تخا۔

اسہ وخت اس اسہ ورنا اس بس والٹیئر ءِ پارے کنے تینا باہوٹ کر، مذہبی عالم آک کنا باوہ لمہ ءِ دزگیر کرینو، ننا ارا ءِ خاخر تسنو کنا باوہ نا پاہو تننگ نا آرڈر جاری کرینو، داسہ کنا کسفنگ نا رند اٹ تمانو۔ داسہ ای بسنٹ نا در آ نی کن کن گڑاس کر۔ والٹیئر ورندی تس پارے، کِسہ انت ءِ، کنے مچ آ کِسہ ءِ پا کنے سہی سہی پہہ کر۔ ورنا تینا کارگزاری ءِ پاننگ بنا کرے، پارے کنا ایلم امتحان تیٹی بے سہبی نا سوب آن تینے پاہو تس، دا حوال کل خلق اٹ ہوکا مس۔ ننا ارا نا داپار ایپار آن بھلو مچی اس اڈ ہلک، ہندا مچی نا نیام آن اسٹ اس کوک کرے پارے کہ دانا ایلم ننا مذہب ءِ قبول کریسس، دافتا ارا والاک ساڑ آن دادے کسفینو۔ بس ولدا انت پاو نے کل مچی جلہو کرے، ننا ارا ءِ ہشار، ریاست نا بندغ آک کنا لمہ باوہ ءِ دزگیر کریر دریر جیل آ، ای نراٹ بسٹ نا کنڈ آ۔ والٹیئر ورنا نا کِسہ ءِ بننگ آن پد اونا کمک کننگ کن امنا کرے، و تینا نوشت آتا کمک اٹ دا واقعہ نا مذمت ءِ است انا ہُب اٹ کرے، پدا عدالت نا درگہ ءِ ٹکیفے تاکہ دا ورنا ءِ انصاف ملے۔ مخلوق ہم بھلو کچ اسے ٹی ورنا کن انصاف خواہنگ نا رد اٹ اسٹ مس، برانز اڈ تسر، آخرکار دا ورنا ءِ انصاف ملا و اونا باوہ ءِ عزت و شرف اٹ یلہ کریر۔ 

دا وخت اسکان والٹیئر بھاز پنی مس، فرانس نا بادشاہ ہم بدل مس، دا بادشاہ والٹیئر نا ہم خیال اس پیش تما، و دنیا نا چٹھی تے لکھا، والٹیئر کن کہ بر پدی تینا ڈیہہ آ۔ نا انت اس کہ ڈوہ اریر ای کل ءِ تا خلاس کیوہ۔

والٹیئر ہم تینا ڈیہہ و تینا وطن آ پدی ہننگ کن بھاز زہیری ئس، پدا او فیصلہ کرے کہ داسہ زند انا آخری دے تیٹی تینا ملک آ پدی کاوہ، او تینا لمہ ڈیہہ آ بس سر مس۔ مخلوق نا بھلو کچ اس اودے بخیر کرے، اوفک بیرہ والٹیئر ءِ اسہ وار خننگ کن تینا کاریم تے الاسر بسوسر۔

کہنگ آن منہ سال مست والٹیئر ءِ ہمو شرف ہمو عزت ملا ہرادے او کڑزاکہ۔ بادشاہ تینا ذاتی آ فیصلہ غاتے ٹی ہم اوڑان سلاہ ہلنگ ءِ بنا کرے، حکومت نا کارندہ غاتے ٹی اودے بھلو شرف اس دو بس، انتئے کہ اوڑانبار ءُ ہمو کرن اٹی بندغ بھاز کم ئس۔

اینو بھلو کچ اسے آ کتاب آک دنیا نا لائبریری تے ٹی ملرہ۔ سائنس نا  زی آ، فلسفہ نا زی آ، شاعری و ڈرامہ نگاری نا زی آ والٹیئر نا بھلو کاریم اس خواننگ کن ملک، ہرا کہ ادب کن اسہ سرمایہ اسے آن کم افس۔

ہفتئی تلار

تاک:04

28-22 جنوری 2022ء

پنہ: 06