ساہدار تا نسخان ننا نسخان ءِ

1990ء اٹی ساہدار تا حق آتے کن اسہ بل اس اسمبلی ٹی پیش مسوسس، اونا منظوری نا تو معلوم متو، ولے لگک ہندن کہ ساہدار تا حق آتا خیال تخنگ نا ننے اسل بوڑ کنپک، نن مننگ کیک تینے خدا نا ہمو مخلوق تکنہ کہ نن ایلوفتیا ظلم کین، خلین کسفن، بربادی کین، ولے ننے آن کس سوج کروک افک، انتئے کہ نن ہلہ اشرف المخلوقات اُن؟

4 اکتوبر آ ہراتم دنیا ساہدار تا جہانی آ دے آ اوفتے پھل و بیرِشت کیک بیرفک، و 4 اکتوبر نا دے خاص آن خاص ساہدار تتون مہر مریبت کننگ کن پن کیک تو نن داڑے بانگو تے اسٹ ایلو تون جنگ ایتنہ کہ اسل کسفر اسٹ ایلو ءِ۔ ککّو و کچک آتا جنگ و بیش تا رُم انا تو اسل ہیت ءِ کپہ۔

ننے آن تو ساہدارک ہم جوانی نا اومیت تخپرور۔ ایشیاء غان پیشن کاس تو واہم احساس آن پُر ءُ انسان ملک۔ مننگ کیک ہندا سوب ئس کہ نفسیات نا ماہر و چاہندار ڈاکٹر ہینرچ زمرمان (Heinrich Zimmerman) اولی وار 24 مارچ 1925 نا دے ساہدار تے کن پن کرسا پنچ ہزار بندغ مچ کرے کہ ساہدار تا حق آتا زی آ گپ و تران کننگے۔ و مخلوق ءِ سما تمے کہ انساں تو انسان ءِ ساہدار تے ہم حق ارے۔ او ہم ڈغار نا زی آ زندہ مننگ، چرینگ، چنا ودی کننگ و مخلوق آتا جہان اٹ اوار مننگ نا حق تخرہ۔

ہندن داڑا کاریم مرسا کرے و اخیر دادے مارچ آن اکتوبر نا 4 تاریخ آ پک کریر و 1931 آن باقاعدہ جم و جوش اٹ اڈ تننگک۔

دادے ءِ اڈ تننگ نا مسخت تینا چاگڑد نا بندغ آتا خف آ خلنگ ءِ کہ ساہدار تا خیال ءِ تخبو، اوفتے اہمیت ایتبو انتئے کہ اوفتا بھاز بھلو حق مریرہ۔ اسہ انسان اس اگہ زندہ و آسودہ مننگ نا حق تخک تو ساہدارک انتئے آخا؟ مننگ کیک انسان ہر گڑا غا بیرہ تینا حق ءِ تکک، دن کہ نن کل آن زیات ظلم چک آتتون کینہ کہ گنجشک(جرکی) کپوت، سیسو و گون چُک ءِ تو ہچ الیپنہ۔ و نن تو ہندن سو انا شیدا اُن کہ پٹک و خاخو ءِ ہم اوار شاغنہ۔ اوفتا چوری تے چنک سنی ٹی کُدو تیان شیف کینہ۔

اودے الے کہ اینو نا انسان داخس بے حس مسنے کہ سوردریاب نا تہٹی رہینگوک آ ساہدار تے ہم نسخان ایتک۔ انسان نا دو تیان مروک انگا چاگڑدی کچٹی نئے ڈغار آ ساہدار اِلانے، نئے سوردریاب، دریاب و تلاپ نئے کہ تہو، مش و جبل اٹ ساہدار تے رُدِنگ نا وار تسنے۔

ہر جاگہ پھسات نا ماس، کم و ود ہژدہ ہزار مخلوق ءِ نسخان اٹ بٹوک آ مخلوق انسان جوڑ مسنے۔

یو این نا رپورٹ نا رد اٹ ہرس تو چندی ساہدار تا نسل ہم دنیا غان ختم (extinct) مننگ اٹی ءِ، و اوفتا زموار بیرہ سیرہ انسان ءِ۔ سوردریاب و کرک آتیان خڑک رہینگوک آ انسان تا کاریم اٹ اتنگوک و سوردریاب اٹی خسنگوک انگا پلاسٹک آتیان مچھی، مگرمچھ و ایلو ساہدار تا اخس نسخان مننگ ءِ، داڑا خن ملن تو احساس والا بندغ ءِ است ہلو۔

انسان امر دن کننگ کیک؟ باور بف کہ انسان ہمو گڑا و ساہدار تے نسخان ایتک ہرا کہ اونا فائدہ کن جوڑ مسنو۔ تینا نت تا تینٹ تفر خلنگ مننگ کیک ہندادے پارہ۔

انسان کل ءِ نسخان ترسا تین کن ہم تو ویل اس گلوبل وارمنگ، کلائمیٹ چینج و موسم تا بدل مننگ نا وڑ اٹ بش کرینے۔ سائنسی حساب آ ہرس تو درخت ہم ساہدار تیٹی بریک و نن درخت آتا ہم بیخ ءِ کشانن، اسہ درخت دہ بندغ ءِ آکسیجن ایتک و ننے آن اسہ بندغ دہ درخت ءِ اِِرا دے ٹی گڈنگ اٹی ءِ۔ مطلب دا کہ انسان تین تون مروک انگا تکلیف وفریشانی تا زموار تینٹ ءِ۔

ساہدار تے ہم تو خدا ننا فائدہ کن جوڑ کرینے ولے انسان اینو داخس بے شعور مسنے کہ تینا آسرات کار آتتون اوار اوار تینا نسخان نا ہم خیال ءِ تخپک کہ انت کننگ اُٹ و انت نتیجہ مرو۔

مست زمانہ ٹی انسانک ساہدار تیان خلیسرہ ڈکارہ تینے کہ انسان ءِ نسخان تفس، ولے اینو مرو آن ہلیس شوک، تولہ خرما و کفتار تسکان ننا مش تیٹی بھاز کم ملرہ، یا تو ہچ افس۔ انتئے کہ اینو ساہدارک انسان تیان خلیرہ، تینے ڈکرہ! مہالو مشی آ ساہدارک ہڑی مسرہ، ولے داسہ انسان تے ہڑی با خلکنے۔

ایکسٹنکٹ (extinct) مروک آ ساہدارک تو ایہن انسان نا شونداری نا گواچی مسر، ولے زندہ غا ساہدار تا ہم ڈس اف کہ ہرانگ ہرانگ نررہ، ننے آن۔ مننگ کیک اینو نا ہر ساہدار انسان ءِ تینا نسل اکن خرجڈال تکک۔

ہچ ہم سلتو۔۔۔۔ اسل ہچ۔

نئے ہمے چک، مرغ و زیبا انگا مرغ سلیمان آک خننگرہ۔

نئے گیاوان نا پشی و مرو خننگک

ہرا کنڈ آ چک خلنگے بیرہ گیاوان، ویرانی و است بُڈی تروک ءُ تنیائی اس ملک، انتئے کہ انسانک ترقی کرینو بس!

ہفتئی تلار
تاک:01
07-01 جنوری 2022ء
پنہ: 06