زیبا غا مکران ۔۔۔۔۔۔ سیل و چکر(4)۔

اینو نا دے عالم تتون گدرینگا و پگہ 5 بجہ غا تربت کن پیش تموئی ئس، ولے مکران اٹی ہرا مسخت اٹ بسوسُن۔ اوٹی دا ہیت خاص وڑ اٹ اوار ئس کہ دا مچ آ ڈویژن اٹی ہمو ہرا پراجیکٹ یا منصوبہ بنا ءِ کننگے کہ ہراڑان لس شاردار آک فائدہ ہرفنگ کیر۔ ہندا سوب آن ننے مچ آ پنجگور شار ءِ ہُروئی ئس۔ جتا جتا وڑاٹ دا ہُروئی ئس و جتا جتا بندغ آتتون گپ و سلاہ کروئی ئس، ہندا سوب آن ننکان وختی خاچوئی تما۔ کہ سہب اتون دا کاریم تون اوار اوار جمعہ نا نماز ءِ ہم خوانوئی ئس۔

پنجگور شار نا سرجم دورہ:۔

پنجگور شار انا دورہ کن صدر الخدمت فاؤنڈیشن پنجگور مولانا نور محمد مدنی و امیر جماعت اسلامی پنجگور مولانا میر حافظ صفی اللہ نن تون تُد ئسُر۔ اُرا غان پیش تمنگ آن مُست ای مفتی آصف بلوچ آن خواست کریٹ کہ کوئٹہ غان کن تون اوار بروک آ چنا نیاڑی تے تینا اُرا والاتتون پنجگور نا الار نا باغ تے نشان ایتر، اوفک تینٹ پنجگور نا زیبداری و روایت آتے تینا خن تیٹ خنر۔ ہنداڑتون نن تینا الخدمت نا کاریم تے کین۔ مفتی صاحب نا ذمہ ٹی دا خلنگ آن پد نن تبلیغی مرکز آن شار اکن راہی مسن۔

پنجگور شار انا بارو اٹ نمے دا معلوم مرے کہ دا شار ءِ ”رخشان جھل“ اِرا بشخ اٹی بشخک۔ جھل انا اسہ پارہ غا وژبور، گرمکان، خدا آبادان و تسپ انا پن اٹ بھلا و مُتکن آ خلق آک بریرہ و ہنداکان کم و ود 100 کلومیٹر مون آ ایران نا و پاکستان نا سیم سر ”چیدگ“ بریک۔ وخت اس کہ جھل انا ارٹمیکو پارہ غا سری کور، چتکان، عیسیٰ و سہیل قبلہ ٹی پرون پن نا چنکا بھلا خلق آک بریرہ۔ جھل انا دا بشخ پنجگور نا بھلا شار و بازار ءِ تینا ہَد آتیٹی ہلکنے۔

چتکان اسہ علاقہ اس مننگ تون اوار اوار پنجگور نا بازار ہم ارے۔ بیدس بھلو ہیت آن داڑے سد آدکانک ءُ، ہراکہ سفا بے وڑ جوڑ کروک ءُ۔ متکن آ چتکان بازار ہُشکن گلی تیٹ جوڑ ءِ۔ ہراٹی ہر وڑ انا دکان اریر۔ دا بازار داخس ہُشکن گلی تیٹ جوڑ ءِ کہ اسہ گاڈی اس ہم گدرینگ انگ کپک۔ ولے داکان بیدس دا بازار اٹی عجب ءُ زیبائی اس ارے۔ اسُل لس وڑ انا دکانداری مریک۔ دکاندار آتا ہم مخلوق تون وڑ سنگتی نا ءِ۔ دا مچ آ ندارہ غاتے ہُننگ یا سیل کننگ آن پد شار انا ہمو بشخ انا پارہ غا ہنان ہراڑے دفتر، ہسپتال و کلینک آک ءُ۔ نن دا بشخ ءِ جوان ہُران کہ الخدمت نا اسہ شرحالی نا پروجیکٹ اس شار انا ہندا بشخ اٹی مخلوق نا گرج انا رد اٹ بنا کننگے۔ بھاز گوہی کُننگ آن پد ہرا گڑا ءِ نن پہہ مسن او دا ئس کہ پنجگور شار اٹی جان سلامتی نا آسراتیک بھاز کم یا اُست جم کروک افس۔ داجاگہ نا بندغ آتا ارا بشخ ءُ۔ پنجگور نا ہمو بندغ آک کہ ہزگار ءُ اوفک تینا دارو درمان کن کراچی آ کارہ۔ و ہرا نیزگار آک ءُ اوفک تو اُرا غان پیش تمنگ کپسہ وخت اس کہ بھاز کم بندغ ہندن ءُ ارے کہ داجاگہ نا جئی آ ہسپتال آتیا تینا دارو درمان کن برور۔ دا مچ آ حالیت آتیان بیدس نن پنجگور شار اٹی لیبارٹری تا ہم جاچ و دورہ ءِ کرین ہرا کہ اُست ءِ ہسون کننگ نا سوب ئسر۔ ہندا سوب آن ای دا پہہ مسٹ کہ داڑے جان سلامتی نا رد اٹ اسہ منصوبہ اس بنا کننگے تو مخلوق نابھاز فائدہ مرو۔

شار انا دا بھلا بشخ ءِ ہُننگ آن پد نن پنجگور قومی سڑک نا پارہ غا پیش تمان ہراڑے ویرانہ اسیٹی مولانا نور محمد مدنی چندی ایکڑ آتیا اسہ منصوبہ اسے نا بناءِ کرینے۔ اونا پاننگ ءِ کہ آخبت اٹی داڑے اسکول، ڈسپنسری، مسیت و مدرسہ و مخلوق نا آسراتی نا ہال اس جوڑ کننگو ءِ۔ دا وخت آ تو اوڑے بیرہ ارا کچہ ءُ کوٹھی جوڑ ئسر ولے داجاگہ نا بروک آ وخت انا پروجیکٹ آتا گمان آک بھاز سفا خننگارہ۔ دا پروجیکٹ آتا جاگہ ءِ ہُننگ آن پد نن پدی ہڑسینگان و حافظ صفی اللہ کن ”المرکز الاسلامی“ نا پن اٹ جوڑ بھلا مدرسہ غا بسن سر مسن دا اسہ بھاز بھلو جاگہ اسے آ جوڑ ءِ۔ کمرہ غاک مدرسہ تون اوار کل بھاز زیبداری اٹ جوڑ ئسر۔ کنے پاننگا کہ داڑے حافظی و درس نظامی نا کورس آک کرفنگرہ و طالب آتا اسہ بھلو گونشت اس داڑے خواننگ اٹی ءِ۔ ”مرکز الاسلامی“ ٹی چا کُننگ آن پد نن تبلیغی مرکز نا پارہ غا راہی مسن۔ کسر اٹی مولانا مدنی صاحب اسہ اِرا تاریخی جاگہ نا ذکر ءِ کرے، ہرافتیٹی ”شاہو قلندر“ نا جاگہ و ”خدا آباد“ اوار ئسر۔ نن دا جاگہ غاتیا ہِننگ کتون۔ اسہ سوج اسے نا ورندی ٹی او پارے کہ پنجگور اٹی ایران آن بجلی بریک۔ داڑان بیدس ڈیزل، ایل پی جی و کُننگ نا کم و وَد مچ آ گڑاک ہرافتیٹی خشک بسوک آ کنوئی آ گڑا، دال، خاسن، و بیکری نا گڑا، سابون، شیمپو و داڑان بیدس درزن اسے نا کچ گڑاک ایران آن داڑے بریرہ۔ او راست انگا ہیت ہم ہندادے کہ اگہ ایران آن دا گڑاک بتوسہ تو بلوچستان نا حکومت کن دا گڑاتا فراوانی اسہ بھلو ویل اس مسکہ۔

ننا دا ہیت و گپ اٹی تبلیغی مرکز سر مس۔ جمعہ نماز نا خطبہ مننگ اٹی ئس۔ مفتی آصف بلوچ خطبہ تننگ اٹی ئس۔ نن ہم مسیت اٹی جمعہ نا نماز ءِ خواننگ کن تہٹی پیہان۔ بھلو کچ اسیٹ مخلوق جمعہ نماز کن مسیت اٹی ئس۔ ای جمعہ نا بیرہ ارا فرض خواناٹ و پیش تماٹ۔ ننے بیدس ہُرے کننگ آن تربت شار کن پیش تموئی ئس۔ اُرا والاتیکن کلہو راہی کرین کہ اوفک ہم بریر۔ جٹ و دم اسیٹی اوفک ہم پیش تمار بسر۔ و نماز کن بروک آ بندغ آتا نیامی آن پیش تمسا کل ءِ ”خدا حافظ“ پارسا تربت کن راہی مسن۔

ہرا ہیت ءِ داجاگہ نا روایت آتا بارو اٹ دا ڑے پاننگ خواوہ او دا کہ مخلوق نا مہر و خیر خواہی تربت کن راہی مننگ آ ننے پاننگا کہ مفتی صاحب نا کل اُرا والا تا خنک ننا موکل مننگ آخڑینکی مسر۔ و اوفک کل منہ دے پین داڑے مننگ کن ضد کننگ اٹی ئسر۔ کنے ہم دا ہیت نمے آنبار حیران کرے کہ داخس زیبا و گچین ءُ روایت اسے کہ زند اٹی نی مُست آن اوفتتون ملتنُس و نئے اوفک نا زبان نا ءُ، اوفک ننا موکل مننگ آ مونجا مسر۔ اوفتا خڑینک آک سلنگ اٹی الوس۔ ہندا ہمو گڑا ئس کہ ہرادے تینا بندغ آتے نشان تننگ کن کراچی نا جاگہ غا داڑے بننگ نا فیصلہ ءِ کریٹ۔ تانکہ اوفک بلوچستان نا مخلوق نا مہر و خلوص ءِ تینا خن تیٹ خڑک آن خنر۔ دا ہمو گڑاک ءُ کہ بھاز آ جاگہ غاتیٹی پیسہ اٹ ہم رسینگپسہ۔ ننے تینا دا گچین آ و زیبدار آ روایت آتے زندہ تخوئی ءِ، اصل اٹ ننا کل آن بھلا میرات تو ہندا روایت آک ءُ۔

تربت کن پیش تمنگ تون کنا مزغ اٹی برادر صلاح الدین بلوچ (ایگریکلچر ڈیپارٹمنٹ) نا ہمو مچ آ ہیت و گپ آک بسر ہراٹی اوپنجگور اٹی نور محمد ناذکر ءِ کریسُس اونا پاننگ نا رد اٹ قرآن کریم اٹی ہرا ہرا میوہ غاتا ذکر ءِ ہمو کل میوہ غاتا پیداوار پنجگور اٹی مریک۔ ہرافتیٹی الار، انار، انگور، انجیر، زیتون و بیر اوار ءِ۔

داڑے خولم و برنج نا پیداوار آن بیدس سوزی تیٹی وانگڑ، شلغم، گجر، کدو، مٹر، پیماز، ٹینڈا، پالک، باکلہ، مولی، ریزہ، کریلا و فصل آتیٹی پمبہ نا بھاز کشار مریک، داڑان بیدس گلو وکوٹخ و بادرنگ نا فصل ہم بھاز مریک۔

اسہ پین ہیت اس ہرا پنجگور اٹی خننگا، او دا ئس کہ دا جاگہ نا زیات اسکول و کالج آک یخ انا سوب آن یخ آتیٹی دونیم تُو چھٹی مریرہ۔ وخت اس کہ ہندا پنجگور ضلع نا گڑاس علاقہ دن ءُ ہم ارے کہ ہرا باسنی نا سوب آن باسنی ٹی چھٹی مریرہ۔ مطلب دا کہ ہندن ءُ ضلع بلوچستان اٹی ارے ہراڑے ہڑتوم آ موسم آتیٹی اسکول و کالج آک چُھٹی کیرہ۔۔ ہراکسر اٹ نن تربت آ ہِننگ اٹی ئسن دا مچے بھاز بدلی تتون کرن آتیان کاریم اٹ بروک آ کسر ءِ۔ ہرا مُست زمانہ ٹی زیات پتڑی آ علاقہ و سوردریاب اسکان سر مننگ کن واپاری مسخت کن جوڑ کننگاسُس۔ دن تو پنجگور پتڑی علاقہ غاتیان سد آ کلومیٹر آتا مُری آٹے ولے دا جاگہ نا مخلوق نا خوراک اٹی مچھی نا اسہ تینا ہند و جاگہ اسے و اوفک مچھی تون اوار برنج ہم کُنیرہ۔ نن کل تازہ مچھی کننگ آ ہیل کرینن ولے مچ آ پتڑی آ علاقہ وپنجگور ضلع ٹی مچھی خدیت کننگ نا ہم رواج ارے۔

راست انگا ہیت دادے کہ بارُن آ مچھی تا خڑک آ نئے نم و نن سلنگ کینہ، ولے ای حیران ئسٹ کہ اوفک داخس شوق اٹ دافتے کُنیرہ۔ خیر پنجگور نا بارو اٹ داخس ندارہ و معلومداری تون اوار نن تربت شار انا پارہ غا راہی ئسن۔ پنجگور آن تربت اسکان نا سفر کم و وَد 240 کلومیٹر ءِ، کسرتے جوان جوڑ کننگانے، بالگتر و ہوشاب آن مرسا کم و وَد مسہ کلاک اٹی تربت آ سر مننگ مریک۔ دا ہیت نما معلومداری کن المی ءِ کہ پنجگور شار اٹی رہینگ انگ کن ہچ ءُ ہوٹل دائے اس اف وپنجگور آن تربت نا سفر اٹی کسر اٹی اسہ ہوٹل اس ہم اف، ہراڑے کہ بندغ مچے جٹ دم اس سلے، و گڑا س کُنے۔ منہ سال مُست ہراتم ای اولیکو وار تربت آ ہِننگ کن دا کسر آن گدرینگاٹ تو جاگہ جاگہ غا دا سڑک نا جوڑ کننگ نا وخت آ ڈغاری فوج انا کارندہ غاک سلوک ئسر، ہرافک مننگ کیک مزور و کسبی پامدار آتا رکھ اکن سلوک ئسر۔ ولے ہراتم ڈغاری فوج انا جاگہ غا فرنٹیئر کور نا ورناک سلفنگانو و جاگہ جاگہ غا چیک پوسٹ آک جوڑ ءُ، و اوفک مخلوق ءِ سلفسا اوفتیان اوفتا شناختی کارڈءِ ہُررہ۔

پنجگور آن تربت سڑک نا بھاز آ جاگہ غاتیا ہڑتوم آ پارہ غا چنکو بھلو مش ءُ۔ آبادی نا ہچ ءُ دَرک اس اف۔ ول ول آ سڑک ءِ ہرا وخت اس نما گاڈی شیفی و وخت اس تکہ غا لگک دے انا روشائی ٹی گڑا س ہِنوک بروک ءُ کس انا کس اس خننگک، ولے داڑے ننکان نا سفر اٹی کم و وَد ہچ ءُ بندغ اس خننگپک۔ دا کسر اٹی نیام کسر آ اسہ بڑز ءُ جاگہ اسے، ہراڑے سر مننگ آ شیف انا علاقہ غاتا ندارہ ءِ کننگ مریک۔ و داڑے بروک آتے کن تولنگ نا جوان ءُ بست و بند کننگانے۔ و ہر چار پارہ غا تولنگ کن بینچ آک تخوک ءُ۔ و سنگ مر مر اٹ جوڑ کروک ءُ اسہ بھلو تختی اس خلوک ءِ، ہراڑا دا جاگہ نا بارو اٹ مچ آ معلومداری سرجمی اٹ نوشتہ ءِ، نن ہم وخت انا کمبوتی آن بیدس داڑے مچے سلیسُن۔ داجاگہ غان ندارہ غاتے سیل کرین و مچے دم کشان و ولدا تینا مزل نا پارہ غا راہی مسن۔ ہراتم نن سفر اٹی ئسن ہندا جاگہ غان ہلیس تربت شار اسکان فرنٹیئر کور نا مسہ گاڈی نن تون اوار ئسر۔ وخت اس نن تینا چنکا گاڈی ٹی مونی مسنہ و وخت اس اوفتا قافلہ نا گاڈی تا ڈیور آک خار اٹی بسرہ ننے آن مونی ہنارہ۔

دا سڑک آ جاگہ جاگہ دافتا و ڈغاری فوج انا کارندہ غاتا ہِن و بر خننگک۔ و مش تا ٹول آتیا غور کننگے تو جاگہ جاگہ غا دا رکھ و سنبھال کروک آ ادارہ غاتا جوڑ کروک آ چیک پوسٹ آک و اوفتا رہینگ انگ کن جاگہ غاک جوڑ کروک ءُ۔

ننا تربت شار اسکان سر مننگ نا دا سفر کم و وَد شام انا نماز آن زرہ اس مُست ایسر مس۔ نن پرویز بلوچ (نائب صدر الخدمت فاؤنڈیشن بلوچستان) تون رابطہ کرین و تینا رہینگ انگ نا جاگہ نا بارو اٹ ارفین تو او کل آن مُست شار انا نیام اٹی اسہ جاگہ اس نن تون ملنگ کن بس 20،25 منٹ آن پد پرویز ایلم تون ملان تو او پارے کہ ہرا جاگہ غا نما رہینگ انگ نا بست و بند کننگاسُس اودے امیر جماعت اسلامی تربت پد بٹسا دا پارے کہ ”جمیل ایلم تینا خاہوت تون ننا اُرا ٹی رہینگک۔“

(برجاءِ)

ہفتئی تلار
تاک:41
30 اکتوبر 05- نومبر 2021ء
پنہ: 05