نجیب محفوظ نا ناول آک

 

دا ہیت آن مچ علمی آ بندغ آک، و علمی شعور تخوک آک واخب ءُ کہ توفیق حکیم اگہ عربی ڈرامہ غاتے، محمود تیمور عربی افسانہ غاتے جہانی آب تسنو، تو نجیب محفوظ ہم عربی ناول ءِ زیب و شرف اتون اوار اوار، جہان اٹ پن اس تسنے۔ اوٹی ہندن ءُ ہروہ اس شاغانے ہراکہ اینو پگہ نا شون ہلوک آ زبان تا ناول آتا مون اٹ تین کن قدر و قیمت و احساس اس پیدوار کرینے۔

عربی ناول آتا ماڑی ءِ نجیب محفوظ آن منہ سال مست محمد حسین ہیکل تینا ناول ’زینب‘ نا دروشم اٹ 1913 اٹی بنا کرے، ہراڑان باقاعدہ وڑ اٹ عربی ٹی فنی ناول نا بنداو تخنگا، اوکان گڈ ابراہیم المازنی نا ناول ’ابراہیم الکاتب‘ ارٹمیکو خشت حساب مس، ہراکہ 1931 اٹ شینک مس، اسہ سال اسے آن گڈ، توفیق الحکیم نا ’عودۃ الروح‘ 1933 اٹی، عباس محمود العقاد نا ’سارہ‘ 1938 اٹ، فنی ناول نوشتہ کننگ کن ہم بھلو کڑد اس ادا کریر، ولے دا ماڑی ءِ زیبائی اٹ پورو کروک آ، اودے اسہ جوان ءُ دروشم اس تننگ تون آسمان تیٹ خلوک آ نجیب محفوظ ءِ۔

نجیب محفوظ جامعہ قاہرہ غان فلسفہ ٹی بیچلر ڈگری دوئی کرے، تعلیم نا دے تیٹی میگزین ’الجدیدہ‘ ٹی نوشتہ کننگ نا بنا ءِ کرے، بنا ٹی تو اونا مضمونک ’فلسفہِ تصورات‘ نا تاریخ نا بارو اٹ ئسر، مدان مدان چنکو افسانہ نوشتہ کننگ اوکان گڈ ناول نوشتہ کننگ ءِ بنا کرے، و تینا مچ زند اٹ سی و پنچ ناول نوشتہ کننگ اٹ سرسہب مس۔

نجیب محفوظ نا اولیکو ناول ’عبث الاقدار‘ میگزین ’الجدیدہ‘ ٹی خاص نمبر نا پن آ 1939 اٹ مون آ بس، ارٹمیکو ناول ’رادوبیس‘ 1943 اٹ شینک مس۔ مسٹمیکو ناول ’کفاح طیبہ‘ (ہرا کہ مصری وزارت تعلیم نا عربی اکیڈمی نا کنڈ آن ناول مقابلہ کن پنچ گچین مروک آ کتاب آتیان اسٹ ءِ) 1944ء اٹ شینک مس۔ دا ہر مسٹ انگا ناول آک تاریخی دروشم اٹی ءُ، ہرافتے ٹی او راج آ نقد و تبصرہ کرینے، و دا ہرمسٹ آک ’الثلاثیۃ التاریخیۃ‘ نا پن اٹ پنی ءُ۔

’رادوبیس‘ و ’کفاح طیبہ‘ نجیب محفوظ نا تاریخی سلسلہ نا آخری کڑیک ءُ، اوکان گڈ اونا سرحال تاریخ آن پوسکن آ زمانہ نا پارہ غا بس۔

نجیب نا تخلیق آتا پوسکن آ دور انا بنا اونا چارمیکو ناول ’القاہرۃ الجدیدۃ‘ غان مریک ہراکہ 1945ء اٹی شینک مس، اوڑان پد اسہ وار آ ہفت ناول شینک مسر، ”خان الخلیلی 1946“، ”زقاق المدق 1947“، ”السراب 1948“، ”بدایۃ ونہایۃ 1949“ و مسہ ناول بین ”القصرین 1956“، ”قصر الشوق 1957“ و ”السکریہ 1957“ نا مجموعہ ”ثلاثیۃ القاہرۃ“ نا پنک اٹ شینک مسر۔ دا ناول آک مصر انا نیامی تپہ نا دے و نن نا زند، مشکل و مصیبت آتیا تالان ءُ، ہراکہ نجیب محفوظ ءِ عربی ٹی اسہ حقیقت پسند ءُ ناول نگار اسے نا پن ءِ تسر۔

ثلاثیہ غان گڈ اسہ مرغن ءُ چُپی اس خننگک، بروک آ پنچ سال اٹ ہچ ءُ کاوش اس خننگپک۔ پنچ سال آن پد نجیب محفوظ نا ناول اس ”اللص و الکلاب“ نا پن اٹ 1961ء اٹی بیروت آن شینک مس۔ دا ناول آن اسہ جتا ءُ فلسفی و ذہنی ءُ انداز اس نجیب محفوظ نا نوشت اٹ خننگا۔

نجیب محفوظ نا گڈسر انا ناول ”السمان والخریف“ نا پن اٹ 1962 اٹی شینک مس، محفوظ نا تخلیقی سفر اٹی اسہ جتا ءُ ریسہ اس بنا کرے کہ چنکو چنکو ناول نوشتہ کننگ نا بناءِ کرے، دافک اسہ کڑدار اسے نا پارہ غا چکارہ، و شعور نا ہروہ ءِ شاغنگ نا کڑد ءِ ادا کریر، دافتیان بیدس، ”الطریق 1964“، ”الشحاذ 1965“، ”ثرثرۃ فوق النیل 1966“، ”میرامار 1967“ ”اولاد حارتنا 1968“۔

ود و کم بروک آ مسہ چار سال اٹ ناول نا تخلیق آن مر مس، مڑوئی منہ مختصر ءُ افسانہ مون آ بسر۔ 1972ء اٹ ناول ”المرایا“ نا شینک مننگ تون ولدا مرغن آ چر تفے، ”الکرنک1974“ اٹ، ”حکایات حارتنا 1975“ اٹ، ”قلب اللیل 1975“ اٹ، ”حضرۃ المحترم 1975“ اٹ، ”ملحمۃ الحرافیش 1977“ اٹ، ”عصر الحب 1980“ اٹ، ”افراح القبہ 1981“ اٹ، ”لیالی الف لیلہ 1982“ اٹ، ”الباقی من الزمن ساعۃ 1982“ اٹ، ”أمام العرش1932“ اٹ، ”رحلۃ ابن قطومۃ 1983“ اٹ، ”العائش فی الحقیقۃ 1985‘ اٹ، ”یوم قتل الزعم 1985“ اٹ، ”حدیث الصباح و المساء1987“ اٹ، ”قشتمر 1988“ اٹ شین اٹ شینک مسر۔

نجیب محفوظ نا گڈیکو ناول آتیان دا محسوس مریک کہ اونا زند اتون اوار، اونا فن ہم ورنائی آن پیری نا پارہ غا سفر کرینے، دانا سوب دادے کہ تخلیقی قوت و تخیل، اصالت و حرارت، حقیقت و واقعیت اٹ نزوری خننگک، و ہندن لگک کہ بیرہ واقعہ غاتے چشخ انا دروشم تسنے، نئے تخیل ءِ، نئے بلند پروازی ارے، و نئے ہمو تخلیقی قوت نا درشانی ءِ ہراکہ مست انا ناول آتیٹ ئس۔