بھیم

بس پوسکن راہی مسوسس، ولدا کرار کرار آسلیس۔ ای دریچہ غان ہُراٹ، اسہ مسافر اس مُر آن بھلو بڑینک بٹسا بس انا کنڈ آ بسکہ۔ مننگ کیک ڈیور اودے خناسس، و اوڑکن بس ءِ توریسس۔ بڑز آسمان آ مون آ جمر آک تفیسر۔ بس انا راہی مننگ آن منہ ساہت مست اولیکو پڑی تا تمنگ ہم بنا کریسس۔ کنے خلیس ہرفے۔ اگہ دا پِر ہندا وَڑ شلسا کرے تو ای تینا مزل آ سر مننگ کپرہ۔ انتئے کہ ای دامان نا خلق و اونا کسر تے جوان چاہسٹہ۔ کیہی ڈور تیان گدرینگسا اسہ کچہ ءُ کسر اس دوشہ غانبار وَل کنسا دامان اسکان ہناکہ۔ پِر انا مُد اٹ دا کسر وخت وخت اس کیہی ہفتہ اسکان ہم بند مسکہ۔ ولے ولدا است اٹ پاریٹ کہ خدا وسیلہ ساز ءِ۔ دا پِر ہرا خاران اٹی شنزہ دسیکہ، مننگ کیک ایڑے دامان اٹی اسُل مف، دیر ءِ خبر ءِ۔

جنوری نا گڈیکو دیک ئسر۔ یخ بھاز ترند ئس۔ مسافرک ہولن ءُ پچ بیناسر۔ بس انا حالیت ہم ہندن ئس کہ اونا اسہ دریچہ یا درگہ اس ہم دُن اَلوکہ ہراڑان یخ ءُ تہو تہٹی بفروسس۔

ہمو بندغ ہراڑکن بس سلیسوسس، داسہ بس اٹی پترینگ تون تینا جون ءِ رِلی ٹی جوان کُورا، کیہی سیٹ آتا سرون آ دُو تخسا برسا کنا چپیکو کنڈ آن تُوس۔ بس انا ہندا اسہ سیٹ سلوک ئسکہ۔ ہراڑا ای تنیا تولوک ئسٹہ۔ اونا داڑے تولنگ آن ای خوش مسٹ، انتئے کہ سفر اٹی کنے اسہ ہیت و گپ کروک اس رسینگاسس۔

او اسہ ورنا ءُ بندغ اس ئسکہ، و وَڑ و دروشم اٹ کانڈا ءُ بندغ اس خننگاکہ۔ اونا غٹ پژہ غاک ریش اتون اوار مَون ئسرہ۔ البتہ اونا ریش زرس مرغن ئسکہ، مننگ کیک بھلو وخت اسے آن سُنت خلنگ نا وار رسینگپرو ءِ تے۔ اونا کمبل و دُو آ تفوک آ گھڑی آن لگاکہ کہ او سیر ءُ خاہوت اسے آن ئسکہ۔ ولے تینا خُو و تَب آن لگاکہ کہ او چپ و ماخول ءُ بندغ اس ئس۔ دن کہ او تولنگ نا وخت آ کنے آن سوج کریسس کہ نے کن خواری تو جوڑ کتوٹ؟ اونا دا پاننگ کنے دا خاطر آن گڑیفے کہ دُن مف کہ ای دا شریف انگا بندغ کن خواری نا سوب جوڑ مفر۔

ہراتم بس راہی مس تو او تینا جیب آن اسہ سگریٹ اس کشا لگفے، تینا ودّوک آ ریش آ دُو ءِ پیری ترسا کاٹم ءِ شیف کرے ہُرا۔ مننگ کیک پِر انا ندارہ اودے وَڑتوکہ۔ ہندن ایلوفتتون ہیت کننگ ہم۔ ہندا خاطر آن ای اوڑتون خڑکی ودی کننگ ءِ جوان تکتوٹ۔

ہراتم بس مسہ چار گھنٹہ ہننگ آن پد مین روڈ ءِ اِلا و دامان نا کچہ انگا کسر آ دڑنگا۔ تو اسٹ اسٹ آ بس انا کیہی مسافرک کسر اٹی بروک خلق آتیا دڑنگسا ہنار۔ داسہ بس اٹی خلق انا اسہ اِرا مسافر اس سلیسوسر۔ اودے ہم مننگ کیک، ہموڑسکان ہنوئی ئس، ہرانا او داسکان درشانی ءِ کتویسس۔ مننگ کیک او مونی پین خلق اسے آ دڑنگے، انتئے کہ دامان داسکان اسُل بھاز مُر ئس۔ بھاز آ مسافرک ہندن ہم ئسر ہرافتے مہالو دڑنگوئی ئس، مننگ کیک ہموفتیان اسٹ اس دا ہم مرے۔ ای ہُراٹہ کہ او ہراڑے دڑنگک؟

کن کن حیرانی نا ہیت دا ئس کہ اوڑتون ہچ ءُ سُنبر اس اَلوکہ۔ بیدس اسہ کمبل اسے آن۔ نئے بیگ، و بیرم اس ئس، نئے پتنک اس۔ او خالی دُو ئس۔ وَڑ دروشم اٹ او دا علاقہ ناس خننگتوکہ۔ انتئے کہ محکمہ تعلیم اٹی تینا ملازمت نا دا شش تُو اٹی ای دامان نا گیشتری بندغ آتے درست کریٹہ۔ اوفک کل نیزگار و شیفکو تپہ نا بندغ ئسر۔ دا بندغ ہرا کنا رہی انا سیٹ آ تولوک ئسکہ، اوفتیان جتا ئس۔ ولے او دامان آ انتئے ہناکہ؟

ولدا است اٹ پاریٹ کہ مننگ کیک او ہموڑے نوکری نا بابت ہننگ ءِ، ولے دامان اٹی سرکاری نوکری بس ہندا اسٹ ئس، او ئس مڈل اسکول نا اِرا استاد، ہرافتیان اسٹ دامان نا ہندی باتی اس ئس، ہرا پرائمری سیکشن اٹی خوانفیکہ، و ایلو سرکاری ملازم ای تینٹ ئسٹہ، ہندا اسکول نا ہیڈ ماسٹر۔ قلات آن کنا پوسٹنگ شش تُو مُست ہمو وخت آ داڑے مس، ہراتم خلق انا پرائمری اسکول ءِ اپ گریڈ کرسا مڈل اسکول جوڑ کننگاسس۔ مسہ چار پین پوسٹ داسکان خورک ئسرہ، ہرافتے کن کس اس ہم دامان اٹی بننگ کن سنبرینگوک اَلوکہ۔ تینٹ کن کن ہم دامان اسہ زندان اس ئسکہ، ولے بیوسی اٹ تینا دے و نن ءِ گدریفیٹہ۔ ہندا خاطر آن ای پہہ مننگ اَلوٹہ کہ دا بندغ دامان آ انتئے ہننگ اٹی ءِ؟

پڑی پڑی داسکان برجا ئس، ولے است جمی نا ہیت دا ئس کہ او ساتوی وَڑ ئسکہ۔ پڑی پڑی آن مش تا دیر ہُرے آ بریک، ہندا خاطر آن کسر نا بند مننگ نا خلیس کم ئسکہ۔

اسہ اِرا مسافر نا دڑنگ آن پد دا بس انا گڈیکو مزل خلق ئس۔ ہرانا بیرہ مسہ مسافر سلیسوسر۔ ای،ہمو بندغ و اسٹ دکاندار، ہرا کنا درستی اس ئسکہ۔ او خلق انا اسٹ انگا دکان نا خواجہ ئسکہ۔

دے اندری آ ئس، ولے جمر تا پلویڑ اٹی ئسکہ۔ بُٹ آک چٹنگ ئسر، اناگت ہراتم ننا بس اسہ موشِوہ سے آن شیف دڑا تو بھلا چَٹ ہلوک آ کوچہ، چنکا بُٹ و خورک انگا ڈغار تون ننا خن تا مون آ ئس۔ ہرا پِر انا تِر تِر اٹ تہار خننگارہ، نن تتون کہ نن ہراڑے سر مسنن؟

بس لوڈو ہلسا کوچہ غان جپسا بُٹ و ریک آتیا تالان دامان نا خلق اٹی سر مس۔ اسکول نا مون آ تینا اڈہ غا سلیس۔ دکاندار ننے جوڑ بڑ کرے و تینا کسر ءِ ہلک۔ اسکول نا چپڑاسی کنا گڑا تے مچ کننگ ءِ شروع کرے۔ ہمو بندغ ہرا چپی نا روچہ توریسس، کن تون اوار دڑنگا۔ و ای ہبکہ مسٹ کہ او ہرانگ کاہک؟ دنا مہمان ءِ، داڑے انتئے بسنے؟

ہراتم ای اسکول نا چار دیوالی ٹی پترینگاٹ، تو او ہم کنا رند اٹ بس۔ اسکول نا مسہ کوٹھی ئسرہ۔ اِرا کوٹھی ٹی کلاس آک مسرہ۔ مسٹمیکو کن کن ئس۔ استاد آتا رہینگ انگ کن جتا ءُ انتظام اَلوکہ۔ ای ہمو کوٹھی ٹی گزران کریٹہ، ہرا اصل اٹ اسکول نا اسٹور ئسکہ۔ داسہ کہ ہرا نادرست آ بندغ کنا مہمان ئس، تو اودے ہم ہندا کوٹھی ٹی جاگہ تروئی ئسکہ۔ اسکول نا چپڑاسی عرض محمد کنا گڑا و راشن تے کوٹھی نا اسہ کنج اسے ٹی تخا۔ اشٹوپ اٹی خاخر اس لگفے۔ کرار کرار آ یخ انا زور ترند مرسا ہنا۔ خاخر کوٹھی نا چاگڑد ءِ گچین کننگ ئس۔ عرض محمد بتی ءِ لگفے و انگیٹی نا زی آ تخا۔ کنا نابلد آ مہمان چپ چپانی اٹ خاخر نا مون آ تولوک سگریٹ کشاکہ۔ اونا خنک خاخر نا لمبہ غاتیٹی خلوک ئسرہ۔ عرض محمد وار اس اودے ہُراکہ و وار اس کنے۔ مننگ کیک او کنے آن معلومداری خواہسکہ کہ او دیر اسے، و ہراکان بسنے؟ ولے ولدا او تینا کاریم تیٹی اختہ مس۔ دُن ءُ وَڑ اَلو کہ ای اودے مہمان نا بارو اٹ پاروسٹ۔

ای عرض محمد ءِ پاریٹ کہ او مہمان کن ککڑ اس کے، و برنج ہم کے، تاکہ نن اودے جوان ءُ مہمانی اس کننگ کین۔

ہراتم ای پیشن نا کاریم تے پورو کریٹ بسٹ تو اشٹوپ نا مون آ توسُٹ، ہراڑے عرض محمد دیگ ءِ بیٹ کریسس۔ و نن ہڑتوم آک (مہمانک) اودے ہُرانہ۔ دیگ انا اسہ کنڈ آن عرض محمد چادان اس ہم تخاسس۔ دامان نا علاقہ غا داسہ نن نا تمبو جمر آتون گون جوان تفیسس۔ و شنزہ ہم شلاکہ۔

چا کننگ آن پد عرض محمد دیگ ءِ شیف کرے و اِرغ بسفنگ کن خلق آ ہنا۔ اسکول نا ماڑی خلق آن زرس مُر ئسکہ۔ ہراڑے عرض محمد نا اُرا ئسکہ۔ او اِرغ اُراٹی بسفیکہ۔ ہراتم عرض محمد ہنا تو خاخر نا جمجلائی نا روشنائی ٹی اونا مون نا کنڈ آ ہُراٹ و سوج کریٹ، ”نی دیر اُس؟ ہرانگ ہننگ اُس؟“

او اولیکو وار کنا مون اٹ ہُرا و بشخندہ کرے پارے ”نی انتئے دُن ارّفسہ؟ اِلے دا ہیت آتے، بس ای نا مہمان اُٹ۔“

”ولے دا وَڑ عجب لگک۔“ ای پاریٹ ”ای خواوہ کہ ہر گڑا پاش مرے…. کسر اٹی ہم نی چپ ئسسہ۔ و ای ہم ہیت کننگ ءِ جوان تکتوٹ۔ نی اسہ مسافر اسے اُس، و ننے ہڑتوم آتے تینا تینا کسر اٹ ہنوئی ئس۔ ہندا خاطر آن سوج ورندی نا تُک جوڑ متوکہ۔ ہراتم کنے سما تما کہ نے تینا مزل نا سما اف، و نی کن تون بسس، تو سَاف ءُ ہیت اسے کہ کنا است اٹ چندی وَڑ انا سوج آک تو ودی مریرہ؟….“ ای شیف تموک خاخر نا تہوش ءِ ودفنگ کن منہ کولا اشٹوپ اٹ بٹسا تینا ہیت ءِ برجا تخاٹ، او چپ کریسس خف توریکہ۔ ”وَڑ و ڈَول تیان لگک کہ نی دا علاقہ ناس افیس۔ کنا سوج آتا است جم کروک ءُ ورندی نے تون مرو؟…. ای دا کل ہیت آتیان دا خاطر آن معلومدار مننگ خواوہ کہ ای آسرات خاچنگ کیو۔ اگہ ای تتوٹ کہ نی دیر اُس، ہرانگ ہننگ اُس تو ای جوانی اٹ خاچنگ ہم کپرہ۔“

”دا کل گڑا تیان معلومداری نا انت گرج اس مرو؟“ او اسہ پین سگریٹ اس لگفے، و پارے۔ ”ولے کن کن دا است جمی نا ہیت اسے کہ ای نے تون سلیسٹ، انتئے کہ نی اسہ استاد اسے اُس۔ و ای استاد آتے بھاز شرف ایتوہ…. اسہ استاد اسے نا مہمان مننگ کنا زند انا کل آن بھلا شرف ءِ۔“

”ای نے درست کننگ خواوہ۔“ ای تینا اولیکو سوج ءِ دوارہ کریٹ۔

”انت کیسہ چاہنگ آن پد…. بندغ اخس کہ چاہنداری دوئی کیک، ہنداخس تینے خراب کیک۔ فریشان کیک تینے۔ کنے جوان لگپک کہ ای تینا بارو اٹ ہیت کیو۔ جوان ءِ کہ نی تینٹ پہہ مر کہ ای دیر اُٹ…. داسہ ای نا مہمان اُٹ، تو بروک آ دے تیٹی نے تینٹ غٹ گڑا تا سما تمک۔….“ او سگریٹ ءِ چٹفنگ آن پد اشٹوپ اٹی بٹے۔ او خوڑت خوڑت کنا کنڈ آہراکہ، کس پائے او کنا ورندی کن ہُروک مرے۔ و ای اونا خن تیٹی اسہ عجب ءُ گروشک اس خناٹ، ہراٹی نئے بیرہ شرافت و سادہی ئس، بلکن اوفتیٹی فکر و عقلندہی ہم اسُل کاٹم اسکان ئسکہ۔ اونا شخصیت کنے بھاز زہمی کرے۔ ولے کنے اونا بیدس سوب آن اُرا غان پیش تمنگ و اسہ نابلد ءُ بندغ اسے نا مہمان مننگ اسُل پین وَڑ لگنگ ئس۔ ای اونا ویدن نا تہہ اسکان سر مننگ نا خواہندار ئسٹ۔ کنے باور بتوکہ کہ اسہ بندغ اس تینا اُرا غان پیش تمے و اودے دا سما ہم مف، کہ او ہرانگ ہننگ اٹی ءِ، اگہ دا غٹ گڑاک عجب اَلوسہ تو انت ئسرہ؟ ولدا او ہم اسہ ہندن ءُ بندغ اس دا گڑا تا مننگ کہ ہرا کنا خڑک آ عقلندہ و شعور نا بُت اس خننگاکہ۔ دا غٹ گڑاک کنا فکر و سُج آن ایڑتر ئسرہ۔ ای دا ویدن آن ہر حال اٹ پڑدہ ءِ اینک کننگ خواہسٹہ۔ مہمان ہم ہنداخس جوان اوس ئس کہ وار وار آ اودے تنک کننگ ہم خواتوٹہ۔ ولدا او انت پارو ءِ کہ ای اوڑان داخس باس خواست انتئے کننگ اٹی اُٹ۔ ہندا خاطر آن ای است اٹ پاریٹ کہ ایہن ہم کن تون ءِ، پگہ سہب یا بیگہ اسکان دا ویدن آن پڑدہ اینک مریک۔

عرض محمد کندوری ءِ شاغا، تو ای مہمان تون اوار اِرغ کنگٹ۔ او کنا منت ءِ ہرفے و ای اودے پاریٹ کہ دا بھلو ہیت اس اف۔ انتئے کہ تینا مہمان تا خذمت ءِ کننگ ننا ربیدہ ءِ۔

ای اوڑکن جاگہ شاغاٹ۔ او تینا جاگہ غا لیٹا۔ وخت اس کہ ای کوٹھی نا ایلو کنج آ تینا جاگہ غا لیٹاٹ۔ پِر ہندن شلاکہ۔ مُر خلق آن کچک آتا غوکنگ نا توار بسکہ و تہار انگا کوٹھی ٹی مہمان نا بارو اٹ سجفسا سما اف ہراتم تنگان ہناٹ۔

سہب اتون مہمان بش مس و ای اوڑتون اوار نہاری کریٹ۔ و اسکول آ ہننگ کن سنبرینگاٹ۔ پِر سلیسوسس۔ جمرک مُر مُر چٹ ہلکسر۔ جاگہ جاگہ خرن آ آسمان خننگاکہ۔ وار وار اس ہندا جمر تا نیام آن دے ہم کوکڑو کریکہ و مُر خلق انا مونجا غا اُراک، چاردیوالیک و کُھڈ آک ہندن پیدوار خننگارہ کس پائے زوراور ءُ کیمرہ اس اوفتا کلوز اپ شاٹ ءِ ہلے۔ اسکول نا چناک چروک آ بامس و بشخندہ غا مون تتون اسکول اٹی پترینگسا ہنارہ۔ ای مہمان آن موکل کریٹ و پیشیم اسکان چنا تتون مشغول مسٹ۔ سوارہ نن اسیجا کنگن۔ جمر اسہ وار ولدا تفیسس۔ ولے داڑتون اوار گوریچ نا اسہ روہوی ءُ تہو اس چکا، و جمر نا کل بڑونک آتے پمبہ غانبار چَٹ ترسا مش تیان ایپار درے و ہر پارہ غا بیرہ گوریچ نا بادشاہی ئس۔ اونا چکنگ آن ہندن لگاکہ کس پائے استرہ سے ٹی کس سِل ءِ خلے۔ نن ہڑتوم آک شام اسکان اشٹوپ نا مون آ تولوک ئسنہ۔ ولدا نن پیشن پیش تمان۔ اسکول نا مون نا ریک انا بُٹکو تا اسہ کٹپروک ءُ چر اس ئس۔ ہرا تانکہ خن خناکہ تالان ئسرہ۔ ہندا بُٹکو تِیا ریک آک بسرہ لچارہ، ہراڑان اوفک شیف آن ڈکنگسا ہنارہ۔ دے انا روشنائی ٹی اِستو نا پِر آن پالوک آ ریک آک داسہ بارّنگ ئسر۔ ہرافتا کیرغ آن ڈُب ہلوک بٹکوک گروشک تسرہ۔ مہمان تینا خیری ءِ پیڑاسس سگریٹ نا تے گُوس ئسکہ۔ ہراتم نن اسکول نا مون آ اسہ بھلو بٹکو سے آ سر مسن تو او تینا سگریٹ ءِ نت تا کیرغ آن لتاڑسا کنا کنڈ آ ہُرا و بھاز ہنینی اٹ پارے ”نی درو آن وار وار آ ارّفنگ اُس کہ ای نا انتئے مہمان اُٹ۔ نا اِرغ آتے کننگ اُٹ، و نے سما ہم اف کہ ای دیر اُٹ؟…. اصل اٹ منہ وخت آن ای تین تون پاننگ اُٹ کہ ای اسہ ہندن ءُ جاگہ اس کاو، ہراڑے کنے زند انا ہچ ءُ بھیم و خلیس اس پلویڑ کپ۔

چنکی آن اسہ بھیم اس کن تون لچوک ءِ۔ نی دادے خلیس پاننگ کپیسہ، دا خلیس آن بھاز زیات زوراور ءُ گڑا سے۔ خلیس اٹی بندغ تینا پیشن نا سیاگ اسے آن بھیم زدہ مریک۔ بھاز وخت تو بندغ پیشن نا سیاگ آتے غلط ءُ معنہ ایتک، و خلیس بندغ نا است اٹی جاگہی مریک۔ ولے دا معاملہ زرس جتا ءِ۔ دا وڑ اٹ بندغ زند آن ہندن خلیک، کس پائے او نے کننگ کن برے۔ نے کیدنگ کن گیگ کے۔ ہڈ و سُو تے ٹُنگ کے۔ دا اسہ بھاز عجب ءُ احساس اسے۔ ہراتم اسہ وار بندغ دانا ڈَب اٹ ہلنگا، تو او اسُل مُست آنبار سلنگ کپک۔ ولدا اوڑکن ایلو احساس آک اسُل ہچ جوڑ مریرہ، بیدس ہندا اسٹ انگا بھیم انا احساس آن…. سما اف کہ کنے آن انت گناہ اس مسنے کہ زند انا بھیم کنے ڈَب اٹ ہلکنے۔ مننگ کیک کنا خمیر ہندا وَڑ اناس مرے، کہ ای زند ءِ اسہ جتا ءُ وَڑ اسے ٹی ہُروہ۔ ای چاوہ کہ بھاز آ بندغ آک پک ءِ کہ حساس مریرہ۔ ولے تینا انا ءِ خراب کپسہ، کہ اوفک زند ءِ اسہ بھیم اس تکر۔ او تینے حساس نشان ایترہ، ولے اصل اٹ اوفک انا پرست ءُ۔ وخت اس کہ زند انا بھیم انا گواچی مننگ آن پد بندغ پین کسر اس ہرفک۔ ہراٹی ہچ ءُ انا پرستی اس مفک۔ زند بندغ ءِ اسہ خلیس اسے نا گواچی کیک، و بندغ بیوس مرسا اونا ہر گڑا ءِ جتا ءُ وَڑ اسے ٹی ہُننگ نا بناءِ کیک…. دانا مطلب اسہ انا پرست اسے نا حساس مننگ اف۔ بلکن داٹی زند انا معنہ ڈکوک ءِ…. ای تو پاوہ کہ اگہ کس اس زند انا بھیم ءِ چاہک تو او تینٹ زند ءِ چاہک۔ اگہ او دانا بارو اٹ تپک تو او ہچ اس ہم تپک۔ ولے دُن چا کہ حساس مننگ، خلیس نا گواچی مننگ اف۔ دانا مطلب دادے کہ بندغ زند ءِ ہندا وَڑ اٹ امنا کیک، ہرا وَڑ ایلوفک امنا کیرہ تے۔ بلکن بندغ اوڑان بڑز مننگ نا متا ماری کیک، و اونا بھیم انا مون اٹ سلنگ آن پد بندغ پہہ مننگ کیک کہ اصل اٹ زند انت اسے…. مننگ کیک بندغ ءِ سما تمپک کہ او ہرا وَڑ انا غلط انگا گڑا تے کن زند ءِ برباد کیک؟…. نی اسہ اسہ گڑا نا پن ءِ ہل/، ای نے پاوہ۔ نن وطن تون، بندغ آتون، قوم اتون مہر ءِ، تینا قبیلہ نا جوش و جوزہ ءِ، و ایلو بندغ آتون خڑکی ءِ اخس غلط ءُ رنگ ایتنہ۔ وخت اس کہ نن دا معاملہ ٹی اسُل خورک و نا پہہ مرینہ۔ بیرہ زند انا بھیم ءِ پہہ مننگ آن پد ننے دا درک مننگ کیک کہ وطن انت اسے؟ قوم، قبیلہ انت اسے؟ علم انت اسے و عمل انت اسے؟ داسکان تو چندی بندغ آتا بھیم ننے بیوس کننگ اٹی ءِ کہ فلانی کاریم ءِ کریس تو نے فلانی آسودہی رسینگک۔ سیاست دان ننا خارج نا و مُلا ننا باطن نا استحصال ءِ ہندا وَڑ اٹ کیک۔ سیاست دان و ملا ہڑتوم آک ننے دا وارخواہی تننگ خواپسہ کہ نن زند انا بھیم اتون مون ایتن۔ و تینا گمر نا مون اٹ سلسا تینا ہند اس جوڑ کین۔ تینا خواجہ مرین…. کنا ایلم، بندغ پاننگ اٹ کس اس تینا زند انا خواجہ جوڑ مننگ کپک، تانکہ او زند انا بھیم انا گواچی مف، و او اودے پہہ مف…. ہراتم بندغ اودے چاہس تو گڑا اسہ قوم، اسہ بندغ و اسہ سوسائٹی اس جوڑ مریک، ولے ہمو بندغ آک ہرا زند انا دا بھیم آن نا بلد ءُ، ہراٹی ہچ وَڑ اسے نا ول ویچڑی اس اف…. تو او بس زندہ ءِ، وزند اوفتے کن اسہ بھلو پڑ اسے آنبار تالان ءِ، ہرا ہچ کٹپننگ نا پن ءِ ہلپک۔ اوفتا زند مدام ہندن گدرینگک، ہرا ہر وَڑ انا آسودہی تیان خورک مریک، و اوفتا ہندا مفلسی و بدحالی آ خلقت تینا سیاست و ملائیت ءِ چلیفک۔ و دا بندغ آک ہچ گہس دا سگپسہ کہ اوفک زند انا بھیم ءِ چار، و تینا زند ءِ بدل کیر…. کنے بھاز خوشی مس کہ نی اسہ استاد اسے اُس، نی اوفتے ہیل ایت کہ زند انا بھیم انا مطلب انت ءِ؟ دانا مطلب تینے درست کننگ ءِ۔ ایلو غٹ نظریہ، فلسفہ غاک فکری چِٹ ءُ۔ ہرافتے نی تینٹ تفسہ، و تینٹ کشکسہ۔ بیرہ زند انا بھیم انا احساس المی ءِ۔ دا غٹ فلسفہ غاتیان بڑز و بالا ءِ۔ اوڑے اسہ بندغ اس سلسا تینا خدا تون سوج ورندی کننگ کیک۔ ہراڑان پد کل فکری نظامک بے کار مریرہ۔ بس ہمو بھیم انا گواچی بندغ چاہک کہ اونا، سوسائٹی، قوم، قبیلہ نا مطلب انت ءِ…. نی ہندا بھیم انا خواجہ اُس و اودے درست کر…. ای دا مُر انگا علاقہ ٹی دا خاطر آن بسنٹ کہ ای پہہ مریو کہ بندغ زند انا دا بھیم آن بڑز امر مننگ کیک۔ گڑا اوکان پد زند اوڑکن سنگتی و مہر انا زیبا ءُ درگہ ملک۔ و او کست و کاڑ، خار و جنگ و جدل آن تینے کشنگ کن گیگ کیک…. انتئے کہ دا غٹ جوزہ غاک بھیم انا احساس نا دشمن ءُ، دا بندغ ءِ پد بٹنگ نا سوب مریرہ۔ وخت اس کہ بھیم انا درک بندغ ءِ بڑز انگا درجہ غاتسکان دیک۔ داسکان تو بندغ شخصیت آتا سِفت و ثنا غان دم درینگپک۔ داسکان تو بندغ زند انا پبی آ راستکی تا نشہ ٹی داخہ در بے سدھ ءِ کہ بندغ کن زند اسہ گریز، اسہ نا استی سے آن بیدس ہچ اس ہم اف۔ داڑکن بندغ غٹ انا مون آ کاٹم ءِ شیف کیک۔ غٹ انا ادب ءِ کیک۔ داسکان بندغ نا سوچ بندغ تون دروغ تڑک، کہ خدا اودے ڈغار آ ودی کرینے…. تو اونا غٹ فیصلہ غاک ہموکان مریرہ۔ بندغ خواہے تو اخس کہ پبی وَڑ اٹ تینا مقدمہ ءِ بیان کے او نزور مریک۔ انتئے کہ بندغ زند انا بھیم ءِ تپک…. داسکان بندغ ساہدار تیانبار زندہ ءِ۔بندغ کاٹم ءِ ہرفنگ ہیل کتنے۔ بندغ ہمو ربیدہ غاتا رند ءِ دیک ہرا نیست مننگ اٹی ءُ، مٹائنگ انگ ءُ۔

داسہ اگہ بندغ ءِ زندہ سلوئی ءِ، تو گڑا زند انا بھیم انا گواچی مروئی تمک، انتئے کہ دا ہمو احساس ءِ ہراٹی مچ آ قوم، قبیلہ، ملک و وطن اسٹ ءُ۔ ہرکس کہ بھیم اتون مون پہ مون مسنے، او چاہک کہ دا غٹ گڑا تا مطلب انت ءِ؟ زند دا اف ہرا خن تا مون آٹے۔ زند انا اسہ پین دروشم اس ہم ارے، ہرانا عکس کنا و نا خن تیان ڈکوک ءِ۔ دانا درک نے ہمو وخت آ لگک ہراتم نی زند انا بھیم اتون مون پہ مون مریسہ۔ و خدا کے کہ نی بھیم اتون مون پہ مون مریس۔ تاکہ نے سما تمنگ کے کہ دا کپی مروک آ ربیدہ غاتیان اینک ہم گڑاس ارے۔ ہراٹی سگ، علم، سنگتی، شعور، و عقل انا بادشاہی ءِ۔ نی دا گڑا تیان اخس کہ مُر مریسہ ہنداخس دا بھیم رُدسا کیک، ہرا دافتا مون اٹ سوگو سلوک ءِ۔ ولدا اوکان پد نی تینا جند ءِ درست کیسہ و دنیا ءِ ہم پہہ مریسہ…. داسکان تو نا مستین دا احساس آن نرنگ، اودے گوہفنگ اسے۔ نا آخبت نا تاریخ ہندا بھیم اتون مون پہ مون مننگ اٹ سہی مریک، آخا تو نی ہندا وَڑ بے نام و نشان مریسہ، دن کہ ایلو قومک مسنو….“

دے بڑز انگا مش تا کُہان تا پد اٹ اودیم مننگ ئس، و ای حیران ئسٹ کہ ای انت بننگ اٹی اُٹ۔ ای تغ اس تو خنپننگ اُٹ؟ دا بندغ ولی، بزرگ، یا صوفی اسے یا دَت اسے…. و او دیر تون ہیت کننگ ءِ؟…. اونا ہیت آتیٹی اخس زور ارے، کہ ای اوفتے پہہ مفننگ اُٹ، ولے ای داخس چاوہ کہ دا غٹ ہیت آک اونا است انا تہترین آن پیش تمنگ اٹی ءُ۔

ای دے ءِ اندری آ ہُراٹ، تو مہمان ءِ اشارہ کننگ خواہسٹ کہ او بش مرے و نن اُرا غا کان، ولے کنے آ اونا زہم ہندن ئس کہ ای تینے ٹی ہمو جیرت ءِ خنتوٹ کہ اودے دا وَڑ بش مننگ نا پاننگ کیو۔ گڑا ای خواہسٹہ کہ اونا دُو تیان بُک ہلیو و اودے پاو کہ نی داکان ہنپہ۔ مدام کنا مہمان مر۔ تاکہ ای نا ہیت آتے بنسا کیو۔ مدام، ہندا وَڑ روانی اٹ…. ولے او کنے وارخواہی تتو، و ولدا ہیت انا بناءِ کرے ”منہ دے مُست ای ارادہ کریسٹ کہ ای دامان آ کاو، دا ننا ملک انا اسہ مُر ءُ علاقہ اسے، منہ دے ای ہموڑے کس اسے نا مہمان مریوہ۔ اوڑے ہمو کودک و نا پہہ آ بندغ آتے خنوہ۔“ ہراتم او سگریٹ ءِ لگفے تو ای سوج کریٹ:

”بھیم، دہشت گردی ءِ تو پاپیسہ۔“

او بشخندہ کرے دن کہ اینو پگہ نن ’دہشت گردی‘ نا چاگڑد اٹ مدام دہشت گردی نا بارو اٹ ہیت کینہ۔ پارے ”بھیم انا مطلب دادے کہ زند اسہ ہندن ءُ سفر اسے کہ داٹی ہر گام، ہر ساہت اٹی اسہ ہلہلہ اس مرے، اسہ دڑد اس مرے، اگہ کس اس دادے گوجالنگ خواہے تو او نسخانی مرے۔ اگہ بندغ دانا مون اٹ سلیس تو بندغ نا زند اونا جند انا مریک، داڑا کس اسے نا فلسفہ بیٹ مفک، نئے نظریہ سے نا نظریہ نا زی آ بادشاہی۔ بندغ دافتیان بھاز بڑز سجفنگ نا بناءِ کیک یا بڑز مریک، انتئے کہ عظمت بیرہ سنگتی و مہر، ایلوفتا خیال ءِ تخنگ، سگ اٹ ڈکوک ءِ۔ داکان بیدس کس اس عظیم مننگ کپک، نئے پین گڑا سے نا کمک اٹ بڑزی نا رتبہ رسینگ کیک۔ ایلو غٹ گڑاک بندغ ءِ پد دننگ نا سوب جوڑ مریرہ۔ بڑزی نا کنڈ آ ہچ ءُ کسر اس ہنپک، تو گڑا او بھیم ءِ، پین ہچ اس بندغ ءِ مزل اسکان سر کننگ کپک۔ دا بندغ نا سرسہبی نا اولیکو سبخ ءِ…. ای دا پاپرہ کہ نی بھیم ءِ تینا مزل تکہ، بلکن داڑان بڑز مر…. انگریزی ٹی دادے Tragic Sense of Life پارہ، ہرا Terrorism آن اسُل جتا ءِ۔ بھیم یا Tragic Sense of Life بندغ ءِ دا خاطر آن پلویڑ کیک کہ زند انا اسہ پک ءُ معنہ اس ساڑی اف۔ بلکن دا اسہ پدریسہ ءُ دڑد اسے، ہرانا درمان بس بندغ نا عمل، کڑدار و کاریمک ءُ۔ زند انا مسخت ہی سربر کننگ ءِ۔ داٹی سگ، مہر، خیال تخنگ اوار مریرہ۔ داڑان بیدس بندغ نا غٹ سربُرک Terrosim پاننگرہ۔ ہندا خاطر آن نمے آن ہر بندغ ءِ دا ہیت ءِ پہہ مروئی تمک کہ او دا درجہ اسکان رسینگ کے کہ اوڑے زند انا عظمت ءِ دوئی کننگ کے۔

”ولے دا تو بھلو خواری سے۔“

”ولے پک انگا ہیت ہم ہندادے“ او پارے ”آخا تو نی ہندا ڈاکہ غا مروس، ہرا ڈاکہ ٹی داسہ اریس، نا گریز، بندغ نا علم آن بے سما مننگ و ایلوفتا مون آ کاٹم ءِ شیف کننگ، دا غٹ گڑاک بندغ ءِ پد بٹرہ۔“

او بش مس و نن اسکول نا کنڈ آ راہی مسن۔ نن نا تہاری، خلق انا چپی، و اونا ہیت آک، کنے تینے آن خلیس ہرفنگ ئس۔ ای زندگی ٹی اولیکو وار دُن بے کاٹم و وَل ویچڑ ءُ ہیت بنگسٹ، ولے مہمان نا ہیت آتیٹی اخس بھلو زہم اس ئس، یا خدا…. یا خدا دا زند ءِ بندغ امر پہہ مرے؟

ننکان نن ہڑتوم آک بھاز ہُرے اسکان توسُن، ولے داسہ او بھاز کم ہیت و گپ کننگ ئس۔ ای اوڑتون جوان پبی ہیت کریٹہ۔ ہرافتا او ’اُم م ، آن، اٹ ورندی ءِ تننگ ئس۔ کس پائے اودے انت کہ پاروئی اس پارے۔ داسہ اوڑتون پاننگ کن ہچ سلتویسس۔…. و کنا بیمسرکی پین ودنگ ئس۔

ولدا نن لیٹان۔ ای چرت اٹ ہناٹ۔ بھاز آ سوج آک کنا ملی ٹی گوہی کریرہ۔ ای است اٹ پاریٹ کہ پگہ ای اوڑان مچٹ پین ہم سوج کیوہ، انتئے کہ اونا ہیت آتیان پد کنا است اٹ بھاز آ سوج آک چست مسوسر، ہرافتا ورندی ءِ چاہنگ کن کن بھاز زیات المی ئسکہ۔

سہب اتون ہراتم کنا خنک ملنگار تو مہمان شُت…. ای عرض محمد آن سوج کریٹ اودے ہم ہچ سما اَلوکہ۔ سما اف او ہرانگ ہنا؟ ای اینو اسکان اونا کسر آ ہُروک اُٹ کہ او پدی برے و کنا سوج آتا است جم ءُ ورندی اس ایتے۔

ہفتئی تلار

06-12 June 2020

تاک، 22

پنہ : 06,07