نشہ، قوم آتے نزور کروک آ گڑا

مارچ انا ارٹمی ہفتہ ءِ مچ آ جہان اٹ نشہ کپننگ (No smoking) نا پن اٹ اڈ تننگک، تاکہ زیات آن زیات بندغ آتے تمباخ، سگریٹ و ایلو نشہ غاتیان بچنگ نا پَنت تننگے و نشہ نا ہیلاک آ بندغ آتا کمک ءِ کننگے کہ او امر نشہ ءِ الِّنگ کیرہ۔ دا جہد انا بناء 1984ء اٹی مس و اوکان پد دادے ہر سال مارچ انا ارٹمی ہفتہ شون تننگک، یات تخنگے کہ دانا تاریخ مخصوص اف بلکن پورو ہفتہ اس دادے ہر سال برجا تخنگک۔ دا دے آ دنیا نا شعور و زانت والا بندغ آک اسیجا مچ مرسا کل آن مست نشہ کروک آ بندغ آتے براعظم، ریجن (Region)، ملک و صوبہ غاتیٹی ہننگک کہ ہراڑے اخس نشہ والا بندغ ءُ (داڑے ہر وڑ انا نشہ کروک و نشہ نا پٹ وپول مریک) و اخس داڑان بچنگ اٹی سرسہب مسنو، ہندن ءُ چندی رپورٹ و ریسرچ آتا نتیجہ غاتیا نظر شاغاٹ تو افسوز تون اوار اوار خوشی نا چنکو بشخ اس ہم ملا کہ دا خرابی و بد حالی ٹی ہچ مف ننا ملک مون آ اف، یا اول نمبر نا ملک آتیٹی بفک، ولے لڑ اٹی پن تے ارے، دا ہم بھاز غم انا ہیت اسےِ۔ دن کہ اسہ رپورٹ اسے ٹی دنیا نا ہمو دہ 10 ملک انا پن ہرا کہ اینو نشہ نا رد اٹ اولی دہ (10) نمبر آ بننگ ءُ۔ کرباتی 52 درسد، ناورو 47، یونان 42، سربیا 41، روس 40.95، اردن 40.45، انڈونیشیاء 39، بوسنیا و ہرزیگوینا 38.60، لبنان 38.20 و چلی ٹی 38 درسد بندغ آک ہمے وخت نشہ غا ہیلاک مسنو و دنیا ٹی اسہ غلط ءُ پن اسیٹ شون ہلکنو۔ ہندن چندی پین ملک ہم دا حساب ٹی بریرہ، ہراڑے نشہ بھاز زیات کاریم اٹ اتنگے۔ دا غم، جنجالی و است ہُسونی نا ہیت افس تو انت ءُ؟ افسوز مریک کہ دنیا نا گیشتر ملک آتیٹی نشہ کروک آ بندغ آک ودسا ہِننگ ءُ۔ اسہ نظر اس تینا ملک آ شاغاٹ تو خوشی دا مس کہ زیات مروک آ ملک آتا لڑ اٹی تو افن ولے فریشانی نا ہیت دا کہ نن ہم بھاز ترندی اٹ دا شومی نا کنڈ آ راہی اُن۔ 2015ء نا اسہ رپورٹ اسے نا رد اٹ پاکستان اٹی بیست و دو درسد (22%) بندغ نشہ غا ہیل ءُ، و دا کچ دے پہ دے زیات مرسا ہننگ اٹی ءِ، داڑے (41)چِل و یک درسد نرینہ نشہ نا گواچی ءُ و مسہ (3) درسد نیاڑی ہم دا شومی آ گو اٹ اوار ءُ۔ 2020ء نا رپورٹ آتا رد اٹ پاکستان اٹی ہم ہڑدے 1200 چنا نشہ کننگ بنا کننگ ءُ ہرافتیان بھلو بشخ اس خوانندہ و بھلا ادارہ غاتیان تعلقدار ءُ۔

ویل انا ہیت دا کہ داڑے دا ناسور ءِ کم کروک آک کم ءُ، دادے شون تروک یا مون آ تالان کروک آک بھاز ءُ، اسہ وخت اس فیس بک آ ای خناٹ کہ ورنا اس سگریٹ تون اوار فوٹو اس رادہ کرے، ہنداڑتون مخلوق نا سفت کروک آ کمنٹ آک بنا کریر کہ ”واہ بھاز جوان“، ”بھاز گچین“ و ہندن ءُ پین کیہی کمنٹ آتے ای خناٹ تو کنا است آن خدا ءِ سما ئس کہ نن امر ءُ قوم اسے اُن کہ غلط انگا گڑا ءِ توننگ نا جاگہ غا اودے مونی اتنگ کن امر امر ءُ چم کینہ، سوشل میڈیا تون اوار چندی شاعر و گلوکار آک تینا شئیر و باگل آتیٹی دانا جوزہ ءِ ودی کننگ اٹی ہم بشخ ہلنگ ءُ، یات سلے کہ مست انا زمانہ ٹی انقلاب اتنگ کن شاعر آتیان کاریم ہلکرہ کہ او بھاز متاثر کن مریر و مخلوق ءِ تینا کنڈ آ بننگ آ تینا خدائی لائخی تیٹ مجبور کیرہ، ولے نن اینو ہندا شاعر و ادیب آتے نشہ نا و نشئی تا زیات کننگ کن دوئی کرینن، اوفتے شوق اٹ ہرنہ و خف تورنہ۔ ننے خبر اف یا مغول اُن کہ نشہ نا نسخان آک انت ءُ؟ اسہ قوم اسے بھس کننگ خواسہ تو اوٹی نشہ والا گڑا تا واپار ءِ کر، اسہ قوم اسے کر، کور، منڈ و دماغی نزور کننگ خواسہ تو اوفتے نشہ غا ہیل ایت۔ نن پاکستانی قوم جائی اینو اسہ کر، کور ءُ قوم اس تکنگنہ ہرانا اسہ سوب اس نشہ غا ہیل کننگ، نشئی آ گڑا تے سفت کننگ و نشہ ءِ زیات کننگ ءِ۔

ہندا سوب ءِ کہ دا No smoking نا نعرہ خلنگک، دانا اسہ جہانی ءُ دے اس اڈ تننگک، تاکہ شعور و علم والاک اسیجا مریر و تینا ورنا تے نشہ نا نسخان، اوڑان بچنگ نا گُر و ایلوفتے ٹی شعور بیدار کننگ نا جوزہ ودی کیر، مخلوق ءِ دا کلہو ءِ ایتر کہ اینو ننا ملک اٹ کل آن زیات یونیورسٹی تا اسٹوڈنٹ آک ءُ، ایلو ورناک انتئے نشہ نا کنڈ آ روان ءُ۔ ورنا تے داڑان بچفنگ کن مہم جوئی کننگے و نشہ نا واپار و پوریا اسل شار و بازار تیٹی مف کہ ننا ملک و قوم انا سرمایہ ورناک ننا دو آن ہنپس۔ ہمو سرمایہ غاک ہرافتے کہ تینا سوگو انگا کوپہ غاتیا مُستی دا ملک و قوم انا زمواری تے ہرفوئی تمک، خدا کپ کہ دا سوگو انگا کوپہ غاک نشہ نا گواچی مرسا نزور مسر تو دا ملک انا حالت انت مرو؟ دا لمہ ایڑھ و چنا تا انت مرو کہ ہرا اسہ ننا آسرہ غا زند ءِ ڈُکھ و ویل آتا پن آ کرینو۔ ولے داڑے پاہک دیر وخت اس کہ پاروک آک، خوانوک آک و علم والاک تینٹ داٹی ڈبینگوک ءُ؟ جائی راست پارینو کہ ودی مس تو پدا شعور اسل کسپک ولے افسوز داڑے شعور ودی ہچ متنے داسکان انتئے کہ شعور ءِ ودی کروک آک لاشعوری ءُ اسہ بے پن ءُ مرک اسے نا گواچی مسنو۔

ہفتئی تلار
تاک: 11
19-13 فروری 2021ء
پنہ: 04