بلوچ تاریخ نا بابت غیر بلوچ مؤرخ آتا ردینک آک 1

نظامِ فطرت نا زیبائی و قدرت نا کانود نا ہر رنگی تے چاہنگ کن کیہی علم آک درکار مریرہ۔ دا عظیم انگا کائنات اٹی انسان تینٹ ردوک بوچ اسے آنبار ءُ بئے یا نہال اس اف، کہ اسہ مُد اسے ٹی خرّک، ولدا بروک آ مُد اٹ بارّک تمک، و اونا بج ڈغار اٹ کھڈ مریک، و ولدا اسہ وار مُد انا بننگ تون پر کیک، و ولداہمو بج دوارہ خرّک۔ آخا تو بروک آ مُد اکن ہُروک ہموڑے ڈغار اٹ کھڈ مریک۔ یخین اٹ دن اف، انسان تو دا عظیم انگا کائنات نا بادشاہ ءِ، اونا بادشاہی علم و عقل انا فضیلت آٹے، او علم و کسب ایجاد ہم کیک، و چٹفک تا ہم۔

انسان زمانہ نا ترندی نا رد اٹ زند تیر کیک، مست انا گیری ٹی اگہ دا چکل، دُون و وہوک آ کاریز آتیان دیر کشسا ڈغار تے آباد کریکہ، داسہ بورنگ و ٹیوب ویل سسٹم نا نظام ہم انسان نا جندانا ودی کروک آسراتی اسے، ہندا انسان شوندار آ ملک آتیٹی پر تا نظام نا بابت ہم کاریم کننگ اٹی ءِ، کیہی علم و کسب آتا دریاب آتیان جپنگ آن پد انسان داڑسکان سر مسنے۔ مست انا زمانہ غاتیٹی موسم و چاگڑد کن پیر انگاک تینا آزموندہ غاتے پاریرہ، کہ دا جمر اٹ دیر ارے یا اف، اے بروک آ مَون آ جمر اٹ برف بٹک یا پر کیک، یا گڑا ترونگڑ اس مریک۔ پیر انگاک دنیا ءِ اِلار، دا علم کرار کرار آ چٹسا کرے۔ انسان تینا سُج آن کاریم ہلک، تو اوڑکن داسہ پوسکن آ سائنسی ازباب آک کسر ملار، و اوفتیان کاریم ہلنگ ءِ، ہرا پیر انگا آزموندہ کار آتا آزموندہ غاتیان ہم زیات ایڈوانس ءِ۔ دا سائنسی نظام اٹی اینو نا چنا ہم پیر انگا تیان زیات پہہ مننگ کیک۔ دا کل انت ءُ؟ زمانہ نا بھلا بڑینک آتیان علم وکسب انا وڑ تا بدل مننگ۔

منہ علم اس ہندن ہم اریر، ہرافتا بدل گیگ نن تون داسکان دریافت متنے۔ دن کہ علم الرؤیا و علم الاسماء، دائے۔ ولے بھاز آ علم آک ہندن ہم اریر، ہرافتیٹی پوسکنی بسنے۔ دن کہ علم الانساب اٹی ڈی این اے ٹیسٹ دائے تا کمک اٹ نسب ءِ پاننگ پک مننگ کرینے و آسان ہم مسنے۔ مہالو انسان نا ہاٹی نا نشانی، دروشم، رنگ، بالاد، نا کمک اٹ درست کننگارہ، داسہ پوسکن آ سائنسی ازباب آتا کمک اٹ دا بابت پیش رفت مننگ اٹی ءِ۔ ولے شڑت دادے کہ داڑکن تاریخی وڑ اٹ اسہ نہ اسہ شاہدیک اس المی ءِ۔ دا شاہدی تاریخی کتاب آتیٹی اودیم وڑ اٹ رکھوک اریر، ہرافتے کونڈنگ کشنگ ہر بندغ نا وس اٹ اف۔

پشتو اکیڈمی پشاور یونیورسٹی نا کنڈ آن 1976ء اٹی اسہ زیبدار ءُ کتاب اس شینک مسنے، ہرانا پن ”تواریخ حافظ رحمت خانی“ ءِ، دا کتاب اٹی منہ بھاز کانڈا ءُ حواشی ہم درج اریر، ہرافتیٹی بھلو سرجم اس نوشتہ کننگانے، کہ کل اوغانک حضرت یعقوب علیہ السلام نا اولیاد بنی اسرائیل آن ءُ۔ دا قومک اوغانستان و پاکستان نا سیمی علاقہ و مش تیٹی ہندی ءُ۔ بنی اسرائیل نا اسہ بشخ اسے نا بابت دا ہم پاننگک کہ او ہندوستان اٹی ہندوازم نا دروشم ءِ دوئی کرینے۔ دا اسہ تاریخی ءُ راستکی اسے کہ دا ہڑتوم آک قدیم ءُ قوم ءُ۔ ہندو تا پاننگ مفک، ولے اوغان قوم اسہ بھاز ہشار ءُ قوم اسے۔ ایلو سلیس بنی اسرائیل آن مننگ مفننگ، تو اوفک قیاس ءُ، پاننگک کہ پد آن یہودیک تینا گوہنگوک بشخ آتے ایتھوپیا غان خنار، ہرا قدیم توریت نا وظیفہ کننگ آ خننگاسر۔ و حبشی تیٹی اوار سوار مسوسر۔ اسُل ہندن ءُ قیاس بلوچ قوم انا بابت ہم اریر، و ہندا اینو ننا شرہ نا سرحال ءِ۔

انسانی آبادی بھاز تیزی اٹ مونی ہننگ اٹی ءِ۔ گلوبلائزیشن نا جلہو آن دنیا نا نقشہ غان زبانک بھاز تیزی اٹ زہمی مننگ اٹی ءُ۔ کیہی زبانک تو چٹانو ہم۔ و کیہی زبانک دا وخت آ چٹنگ نا اسُل خڑک آٹو۔ بی بی سی نا داسہ نا رپورٹ اسے نا رد اٹ دا وخت آ کیہی زبانک تینا بقاء کن جنگ تننگ اٹی ءُ۔ رپورٹ نا رد اٹ قطبی علاقہ غاتا اسہ زبان اسے، ہرانا پاروک آک دا وخت آ بیرہ اِرا پیر ءُ بندغ ءُ۔ دا زبان گرائمر نا رد اٹ کبین و کتابی دروشم اٹ ہندن بے رکھ ءِ کہ دا پیر انگا تا جند انا اولیاد آتے ہم دانا لوز آتے پاننگ کپسہ۔ دا پیر انگاک سلتوس تو دا زبان ہم سلپک۔ دا رپورٹ کم وو َد اِرا سال مست انا سے۔ سما اف کہ دا پیر انگاک داسہ ہم زندہ اریر یا آخا۔ دا رپورٹ پاہک کہ انسان مدام سہل پسند مسنے، او سخت انگا نا مون اٹ آسان ءِ اولیت تسنے۔ او ول ویچڑ و کبین انگالوز آتے خواننگ آن داخس خڑکی ودی کپک، ہراخس کہ اڑزان انگا لوز آک مریرہ،و اڑزان انگا لوز آتے کن او داخس اسکان ہم کاہک کہ تینا زبان آن ہم دزکش مننگ کن سنبرینگوک مریک۔ دنیا ٹی ہرا زبان تا گرائمر آک رکھوک ءُ، یا کتاب آک تا اریر، ہوم کل دا وخت آ انگریزی زبان نا دو آن تینا وجود و بقاء کن جنگ تننگ ءُ، ہرا زبان تا گرائمر و لٹریچر نوشت اٹ رکھوک اف، اوفک داسہی آن تینا زبان تے کن پاتیا کیر۔

اینو آن اِرا مسہ سال مست دنیا ٹی ہرا زبانک ئسرہ، اوفتیان کیہیک چٹانو۔ و منہ زبان اسے نا وجود ءِ ہم گڑتیک پلویڑ کرینو۔ دن کہ برصغیر پاک و ہند اٹی فارسی زبان السی و سرکاری زبان نا وڑ اٹ رائج ئسکہ۔ کتاب، شعر شاعری و پروگرام آتیٹی فارسی زبان اٹ ہیت مسکہ۔ فرنگی جلہو آن پد انگریزی آن زہمی اردو زبان نا کنڈ آ سفر نا بنا مس۔ داسہ اردو زبان نا جند انا وجود ءِ ہم انگریزی آن بھلو خلیس اس مون تروک ارے۔ ہنداڑا ہندی زبان تے ہم سجفوئی تمک کہ فارسی ءِ انگریزی زبان کیدنگ کیک، و اونا جاگہ غا اردو زبان دفتری زبان جوڑ مننگ کیک، اردو زبان ہندی زبان تے کیدنگ نا بناءِ کرے تو اردو نا جند ءِ ہم انگریزی کیدنگ نا بناءِ کرے۔

دا وخت آ انگریزی کل زبان تے اسُل درک تننگ آن بیدس کیدنگ اٹی ءِ، انگریزی ڈکشنری ٹی ہر سال ہزار آ پوسکن آ لوز آک اوار مننگ اٹی ءُ، و غیر انگریزی زبان تیٹی انگریزی نا لوز آک۔ دا وخت آ ہر زبان نا پاروک انگلش آن شعوری لاشعوری وڑ اٹ زہمی مرسا تینا زبان ءِ اِلنگ کن سنبرینگوک ءِ، و بھاز آک اِلانو تے ہم، یا گڑا فیشن نا وڑ اٹ تینا زبان نا لوز آتا جاگہ غا انگلش نا لوز آتے کاریم اٹ اتسا تینا نت تے تینٹ گڈنگ اٹی ءِ۔ دا انگلش ہم یونائیٹڈ اسٹیٹ امریکہ نا ءِ، ہرادے جہانی کہول آ شون تننگ انگ ءِ۔ ہراڑان کل زبانک زہمی مرسا ہننگ اٹی ءُ۔ دا وخت آ فرانس آن بیدس پین ہچ ءُ ملک اس اف، ہرا تینا زبان نا رکھ اکن امریکہ نا مون آ بند اس تفنگ کرینے۔ وخت اس کہ فرانس اٹی ہم اسہ وڑ اسے نا انگلش زبان رائج ارے، منہ لوز اسے نا و لہجہ نا فرق ارے۔ دا بابت فرانسیسی قوم اٹی شعور داخس بیدار مسنے کہ اگہ امریکی شاری اس ہراتم فرانس اٹی امریکی لہجہ ٹی ہیت کیک تو اودے ورندی فرانسیسی لہجہ ٹی رسینگک، امریکی لہجہ ٹی آخا۔ وخت اس کہ ننا حالیت دادے کہ پاکستان نا اسمبلی تیٹی اسہ انگریز اس ہم اف، ولے حکمرانی نا دعویدار مخلوق اسمبلی نا باسک آک امریکن انگریزی ٹی سٹی مٹی رَوڑسا کارہ۔ ہندا گڑا ءِ ہُرسا الس ہم ہندا کسر ءِ ہرفینے۔ ہندا اسمبلی ٹی 90ء نا دہائی ٹی نواب اکبر بگٹی برانز کرسا بلوچی زبان اٹی تران کریسس، و داسہ اسمبلی ٹی مولانا فیض محمد عربی ٹی۔ و ہندا مے مولدی نا سوچ ءِ کہ مخلوق آسمان ءِ کاٹم آ ہرفے کہ پارلیمان اٹی پارلیمانی زبان اٹ ہیت کننگے۔

چین پجار انا رکھ اسہ قومی زمواری اسے، چین انا رکھ انا اصل ضمانت اسلام ءِ۔ ہندا ہمو امنائی ٹِک ءِ ہراٹی کٹر آن کٹر نیشنلسٹ ءِ ہم اختلاف مننگ کپک۔ زنا نا مون اٹ نکاح نا رواج اگہ نیشنلزم اٹی رسم اسے تو شریعت اٹی ہم اسہ بنداوی انسانی زمواری و پرمان اسے۔ زنا اگہ شریعت اٹی گناہ ءِ تو قومی روایت اٹی ہم اسہ ڈوہ اسے۔ اسُل ہندا وڑ لسان یعنی زبان نا رکھ ہم اسہ قومی امانت اسے۔ براہوئی ہم اسہ زبان اسے۔ دا بلوچ آتا بھاز متکن انگا زبان ءِ۔ ہندا ننا لمئی زبان ءِ، دا اسہ کردگالی زبان اسے۔ مؤرخ آتے بلوچ نسل آنبار دا زبان نا بابت ہم کیہی رَد حوال آک مون تروک ءُ، کہ براہوئی مننگ کیک انڈیا نا دراوڑ آتیان وام ہلنگانے۔ ایہن لُغت نا رد اٹ براہوئی دراوڑی آن 80 آن 85 درسد اسکان جتا ءِ۔ لسان چاہندار آتا بابت براہوئی ایلامی زبان اسے، ہرا 4000 مستر مسیح ایلام کردستان اٹی پاننگاکہ۔ براہوئی و بلوچی ءِ لسان نا بنداو آ دا سوب آن ہم جتا کننگ مفک کہ دا بولی تے پاروک ہڑتوم آ ٹولی تا بلڈ رزلٹ (دتر کڑدہ) و توار تا ڈی این اے ٹیسٹ رزلٹ اسٹ ءِ۔ داڑا پین وخت اس سرجمی اٹ ہیت کننگک، داسہ بلوچ تاریخ نا بابت گڑاس ہیت کننگ خواوہ۔