رحیم ناز نا افسانہ غاتا مجموعہ ”دتر نا خڑینک“ نا تنقیدی جاچ                             1

رحیم ناز نا 21 افسانہ غاتا مجموعہ ”دتر نا خڑینک“ 136 پنہ غا تالان اولیکو وار 2007ءاٹی براہوئی اکیڈمی نا پارہ غان شینک کننگانے۔ ولدا 2014ءاٹی دوارہ شینک مسُّنے۔ امر کہ کتاب نا پن دتر نا خڑینک ءِ، ہمون داٹی ساڑی افسانہ غاک ہم بیرہ خڑینک ءُ۔ یعنی اول آن آخر اِسکان غم، جنگ، جھیڑہ، ڈینڈ، پھڈا، غم، تباہی بربادی، خلنگ، کہنگ، کسفنگ، ہیت بھاز کاٹم تے اسٹ اول آن آخر اِسکان Negative، ہچ ءُ جاگہ اس Positive اف۔ دا ہیت آن انکار اف کہ ننا راج اٹی دا نیگیٹو پوائنٹ آک اریر، ولے سوال دا ودی مریک کہ انت نن داگندہی تے بیرہ گندہی اٹ ختم کننگ کرون؟

دُن تو نن اسہ قوم اسے اُن، قوم لکھ آ بندغ آتیا ساڑی مریک، ولے دا ہیت آن ہم انکار مننگ کپک کہ قوم اٹی ادیب آک بھاز کم ءُ، و ننا قوم اٹی تعلیم نا ریشو مچٹ مننگ نا سوب آن ادیب آک تو ہنداخس مچٹ ءُ کہ پن اٹ حساب و درست مریرہ۔ گڑا دُن اِنگا وخت آ گڑتی دا ہیت انا مریک کہ اگہ ہندا کم گونشت اٹی ساڑی ادیب آک ہم گند ءِ گند اٹ سلنگ نا کوشست کیر، گند ءِ گند اٹ سلنگ نا رُمائشت کیر، گندہ نا بیرہ پیدواری (نشاندہی) ءِ کیر، یا گند ءِ وار وار آ نشان تننگ نا کوشست کیر، ولے سدھا اِنگا کسر ءِ نشان تننگ نا کوشست کپس تو گڑا نم تینٹ پابو کہ دا گندہی ننا راج آن امر ختم مرو؟ ”دتر نا خڑینک“ اٹی ہم بیرہ گندہی تے نشان تننگانے، جوانی تا بابت ہیت کننگتنے یا سدھا اِنگا کسر ءِ نشان تننگ نا کوشست کننگتنے۔

”دتر نا خڑینک“ نا اسلوب بیرہ بیانیہ انداز اٹی ءِ، ہراٹی کہ کڑدار سازی، منظر کشی و ایلو افسانوی خواست آتے بے چکار کننگانے۔ حالانکہ نوشتہ تو ہر بندغ کننگ کیک ولے افسانہ نوشتہ بیرہ ہمو بندغ کیک، ہرا ادیب اسے، تخلیق کار اسے، افسانہ نگار اسے۔ داسہ اگہ افسانہ نگار ادیب، تخلیق کار ہندن نوشتہ کے امر کہ اسہ منشی اس کھاتہ غاتے نوشتہ کیک، اسہ پولیس نا محرر اس ایف آئی آر اس نوشتہ کیک یا اسہ اخباری رپورٹر اس خبر اس رپورٹ کرسا نوشتہ کیک، گڑا تو دا ادب نا ہچ ءُ فائدہ اس متو۔ اسہ ادیب یا افسانہ نگار اسے کن المی ءِ کہ تینا لوز آتے، جملہ غاتے ہندن زیبائی اٹ ترتیب ترسا نوشتہ کے تاکہ اینو آن دہ سال، بیست سال یا پنجا سال پدہم خواننگ مرے یا راج انا گرج اس مرے۔

رحیم ناز نا افسانہ غاتے ٹی بھاز جاگہ غا ہندن ءُ ہم بجازی یا متل آتے جوان وڑ اسے اٹ استعمال کننگانے ہرا کہ قابلِ تقلید ءُ، دُن کہ:

1۔ (i) ”داڑان مست کہ او پین ہیت کریکہ ای ہیت ءِ اونا با آن پُلاٹ“۔ (پ،28) (ii) ”سپرنٹنڈنٹ ہیت ءِ اونا با آن پلا“ (پ،34)۔ (iii) ”شاہ بی بی ہیت ءِ کنا با آن پلا“ (پ،36)۔

٭”ہیت ءِ با آن پلاٹ یا پلنگ“ ہندن ءُ لوز اسے کہ ہر جاگہ یا ہر بندغ دادے کاریم اٹ اتپک ولے بھاز زیبا ءُ بجازی اسے۔

2۔”خیر نما ہیت آنبار صاحب قسمت نا لکھوک آءِ دے بدل کیک“ (پ35)

٭ ”نما ہیت آن بار“ ہم اسہ ٹرم اسے کہ فاضل افسانہ نگار زیبائی اٹ کاریم اٹ ایسنے تے۔

3۔ ”ای باءِ پُر کریٹ کہ بہانہ اس کیو“ (پ،36)

٭”با ءِ پر کننگ“ ہم بجازی اسے ہرا زیبائی اٹ استعمال مسُّنے۔

4۔ ”ای پاریٹ ڈغار کپ مرے ای کھڈ مریو“ (پ،37)۔

٭دا ٹرم کہ ”ڈغار کپ مننگ و کھڈ مننگ“ ہم بجازی اسے، ہرادے بھاز زیبائی اٹ کاریم اٹی اتنگانے۔

5۔(i) ”بادشاہ نا دوست عزیز آتا نک ڈغار آ لگپسہ“ (پ،41)۔ (ii) ”خوشی آن اونا نک ڈغار آ لگتوسہ“(پ،76)۔

٭ ”نت تا ڈغار آ لگپننگ“ ہم بجازی اسے کہ زیبائی اٹ کاریم اٹی اتنگانے۔

6۔ ”کس پائے اونا نت تا کیرغ آن ڈغار پیش تما“ (پ،46)۔

٭ ”نت تا کیرغ آن ڈغار پیش تمنگ“ ہم ہندن ءُ بجازی اسے کہ خواننگ اٹی بندغ ءِ چس ایتک۔

7۔ ”اونا غصہ ءِ منہ دے گدرینگا تو کنے آ ڈغار تین مس“ (پ،61)۔

٭ ”ڈغار تین مننگ“ ہم اسہ بجازی اسے کہ فاضل افسانہ نگار تینا فنکاری اٹ دادے بھاز زیبا کاریم اٹ ایسنے۔

8۔ ”ہمے نن تُغ کنا خن تیان بال کرے“ (پ،62)۔

٭ ”تغ انا خن تےان بال کننگ“ ہم بجازی اسے۔

9۔ ”نن ہندن ءُ فیصلہ اس کین کہ نئے سیخ ہشنگے نئے کباب۔“ (پ،75)۔

٭ ”نئے سیخ ہشنگے نئے کباب“ اسہ متل اسے ہرا کہ زیبائی اٹ کاریم اٹ اتنگانے۔

ہراڑے بجازی، ٹرم یا متل آتے جوان ءُ وڑ اسے ٹی نوشتہ کننگانے ہموڑے مچٹ بھاز ردینک ہم ارے، دُن کہ:

1۔ ”کنا اُست اٹی ہم سروک ءُ اُست اس ارے۔“ (پ،25)۔

٭داڑے دا نوشتہ کننگاکہ ”کنا سینہ ٹی ہم سروک ءُ اُست اس ارے“ تو جوان مسکہ۔ انتئے کہ است سینہ ٹی مریک۔ است انا تہٹی پین اُست مفک۔

ہفتئی تلار

تاک: 28

18-24 July 2020

پنہ: 03