حیدر حسرت نا ” ای و حیرانی ” جاچ اس 2

اسہ پین ہیت اس داکہ سنگت آک تنقیدکننگ ءُ کہ شاعری آسان مرے، تو سوج دا ودی مریک اَنت اوفتا تنقید ہم ہنداخہ در آسان ءِ کہ اوفتا ہیت آتے اوفتا اصطلاح تے لس مخلوق آسانی ٹی پہہ مریک؟ کنے لگپک کہ دا تنقیدی تران آتے بیدس اسہ ادب نا خوانندہ یا ادیب و شاعر اسے آن کس پہہ مرے، ننا براہوئی نا شاعر آک ہم دا تنقیدی تران آتے بھاز کم پہہ مرور، ہرافتے ٹی تھیوری تا ہیت مننگ ءِ، ہرافتے ٹی فلسفی تا ہیت مننگ ءِ، ہرا تنقیدی نوشت وتران آتیٹ پیشن نا نقاد آتا ہیت مننگ ءِ، دن کہ ای داڑے ٹی ایس ایلٹ نا حوالہ ءِ تسنُٹ، تو لازم ءِ ہر بندغ ٹی ایس ایلٹ ءِ پہہ مفک، ولدا ہر چاگڑد نا مخلوق نا تینا ذہنی علمی بیک گراؤنڈ اس مریک۔ بھاز وخت اسہ شاعری اس یا افسانہ / ناول / ڈرامہ / فلم اس نقاد ءِ ہچ وڑپک ہموتخلیق لس مخلوق ءِ بھاز پسند بریک۔ یات سلے کہ ادب اسہ یونیورسیل ءُ سرحال اسے و تیویٰ دنیا ٹی ادب نا اسہ وڑ ءُ تعریف ومفہوم اس ساڑی ءِ، نن براہوئی ادب شاعری وفکشن ءِ دنیا نا ایلوزبان تا ادب آتیان کشکنگ کپنہ ہنداڑان اخہ در ادبی نظریہ غاک دنیا ٹی تالان مسنو، یامون مستی برسا کرور، او کل زبان تا ادب آتیا لاگو مریرہ۔ نظریہ غاتے مون مستی اتوک آ بندغ آک ہندا چاہندار آک ءُ، ہرافک تینا سوچ وفکر وپام انا رِداٹ نظریہ غاتے جوڑسا تالان کیرہ۔ ہر اسہ بندغ اس تینا سلاہ اس تینا نظریہ اس تخک۔ بھاز وخت اسہ نظریہ ایلونظریہ نا رَند اٹ برسا اودے رَداٹ کیک، ہمو نظریہ نا پوسکن ءُ دروشم اس اتیک۔ دُن کہ جدیدیت آن پد مابعدجدیدیت بس، ساختیات آن پد پَسِ ساختیات، کالونیلزم آن پد پوسٹ کالونیلزم بس۔ تو دا اِرا نظریہ ہرانا ذکر بڑز انا ستر آتیٹ مس تو دا ہڑتوم آ نظریہ غاک رَدافس۔ داسہ ہم دا اِراتپہ ساڑی اریر، اسٹ ادب ءِ زرس چیڑگن نوشتہ کیک و داڑکن چندی مثال آک دنیا ٹی اریر علامتی / تجریدی وڑاٹ چندی ناول، فلم، ڈرامہ وآرٹ انا ایلو وڑِک آک اریر۔ ہندن آسان عام فہم ادبی تخلیق آک ہم بے کچ ءُ۔

داسہ دا نظریہ وسوچ تخوک آ اِرا تپہ نا نیام اٹی اگہ نن حیدر حسرت نا شاعری ءِ تخنہ تو او ہندا ارٹمی تپہ نا نظریہ تخوک آ ادیب و نوشتکار آتا پارہ غا خیال کاہک یعنی اونا شاعری ٹی ابہام گوئی ایہام گوئی تون اوار چیدگی (علامتی) واستعاراتی گڑاک ہندن ساڑی ءُ ہرافک براہوئی زبان نا مہالو نا شاعری تے ٹی دا ڈول خننگپسہ، ہنداڑان حیدر حسرت نا شاعری ءِ بھاز کم بندغ سرپد مرور۔

انتئے کہ ننا رہی آ دا کچ اسکان آسان ءُ ہیت شاعری نا پن اٹی مسنے کہ ”نی فلانی موبائل والادکان آ بریس اوکنا موبائل نمبر ءِ نے ایتک“ یا دا وڑ انا شاعری ”ٹک ٹاک آ سبزو نے دا اُست خواہک، کیسک فالونی ننے کیس نی لائک”

مطب شاعری دُن ہم مفک کہ بیرہ ردیف وقافیہ ءِ وزن اس یا طرز اس بریبر کریس، چار ہیت دن ءُ کریس کہ ای نا ہجراَٹی تینے پرفیوم ہم خلپرہ، نی کنے فون کپیسہ تو کنے تُغ بفک یا ای نا فراق اٹی داسہ چا ہم کُنپرہ۔ انتئے کہ اُردو نا بھاز آ شاعر آتے خنسا ننا براہوئی ٹی داسہ ”چا” والا شاعری ہم بھاز مننگ ءِ۔ دا عجب ءُ اتفاق اسے کہ گمان آن چَپ حسرت نا شاعری ٹی ہم چا انا ذکر اسہ جاگہ اس ارے ولے اوڑے ہم اونا شعر سوبر ءِ:

ظاہری تس پیالہ اس او چا انا

باطنی دریا کنا جاگیر مس

(پنہ:90)

تو سہی ءِ دا ہم شاعری ءُ، ہمو شاعر آتا خڑک آ ہرافک لکھانو تے، ولدا کیسٹ آتیٹ گلوکار آک اسُل ہنداوڑ انا شعرتے پارہ کہ اوفک پارہ ننا مخلوق آسانی ٹی دافتے پہہ مریک، ولے بیرہ قافیہ بندی شاعری پاننگپک، شاعری و لس ہیت اٹی فرق اس مریک۔ داسہ اگہ نن دا ہُرن تو حیدرحسرت نا شاعری بھاز چیڑگن، بھاز مبہم ءِ، اونا شاعری ٹی گڑا دا پرفیوم و مس کال، سرخی پوڈر نا، ذکر اف۔

ہندا سوب آن نن حیدرحسرت نا شاعری ءِ براہوئی نا ایلو بھاز آ شاعری تیان جتا پانہ ہرا روایتی ءُ شاعری ءُ:

بہشت آن داڑے ای بُڑزا تِخوک اُٹ

ہو نَت تیان شیف ای خن تیا تِخوک اُٹ

نظر بننگ اٹی اُٹ شیف حسرتؔ

ولے ای جاگہ غا تینا تِخوک اُٹ

(پنہ:56)

حیدر حسرت امر ایلو شاعرتیان جتاءِ؟

حسرت نا ہر شاعری باکمال ءِ دا مجموعہِ کلام اٹی بھاز کم دن ءُ شاعری مرور، ہرافتے ای خوانتوٹ مون مستی سر ہلکُٹ، دا حسرت نا فنی وفکری کمال ءِ کہ اونا شاعری نے مجبور کیک کہ نی اوڑا غور کر، ہراسہ شعر ءِ داد ایت ہرشاعری ءِ اُست آ تخنگ کن فہم تخک ادراک تخک، سوچ خڷ، سربُن کر، ولے داہیت دُن ہم اف کہ حیدرحسرت آن بیدس پین کس براہوئی ٹی جوان ءُ شاعری کپک، یا کتنے۔

برجا ءِ