سیل و چکر…….زیبا غا مکران…….(2)

پنجگور مکران ڈویژن نا اسہ متکن ءُ ضلع اسے …… ہندا سوب آن زیات جوان مرو کہ نن گڑاس مکران ڈویژن نا بارو اٹ ہیت کین۔داڑان پد ایہن ہم نن پنجگور و ایلو ضلع غاتا بارو اٹ ہیت کرون۔

مکران نا پن امر تما …… اِرا روایت ءُ داڑے …… فارسی نا لوز ”ماہی خوران“ مطلب ”مچھی کنوک آک“ 325 مستر مسیح یونانیک اوفتے کل آن مُست ”مچھی کنوک آک“پاریر …… ارٹمیکو خیال دادے کہ مکران لوز ”مکا“ غان پیش تمانے ہرا ایران نامُست انا حکومت کروک آ سائرس اعظم نا سلطنت نا اسہ علاقہ اس مسنے ہرا پد آن ”مکران“ جوڑ مس۔

مکران ڈویژن:۔

ضلع لسبیلہ و قلات آنبار مکران ہم اسہ جتا ءُ ریاست اس مسنے۔دا ریاست 18میکو کرن آن ہلیس 1955ء اسکان ئس۔ تاریخ نا حوالہ غاک ءُ کہ اسہ متکن ءُ علاقہ اسے۔ سکندر اعظم نا فوج آک داکان گدرینگانو۔ 642ھ اٹی ارٹمیکو خلیفہ حضرت عمر ؓنا اسلامی فوجیک حضرت عبداللہ ؓنا کماشی ٹی دا علاقہ ٹی بسر۔

داکان بیدس چندی عرب حکمران آتا ہم داڑے حکومت مسنے۔ محمد بن قاسم ہم سندھ ءِ فتح کننگ کن ہنداکان گدرینگانے…… و سلجوک، غزنوی، غوری، مغل و پرتگالیک ہم تینا بیرک ءِ مکران اٹی بڑز کریر۔ ولے دا کل حکمران آک گڑاس سوب آن زیات وخت سلنگ کتوس۔ و آخر داڑے واکدار آک ہندا جاگہ نا قوم آک مسنو۔ ہرافتیٹی ہوت، بلیدی، رند، کلک و گچکیک اوار ءُ۔

پاکستان نا جوڑ مننگ آن مُست دا جاگہ نا والئی ریاست گچکی قوم انا سردار آک مسنو۔ ہرافک پد آن نواب آف مکران پاننگار۔ ولے اینو مچ آ مکران اٹی محکم سرداری وڑ و ڈول اف۔ داجاگہ نا خاہوت آک و قوم آک تین پہ تین آن خڑک ءُ۔

داسہ نا مکران نا مسہ ضلع ءُ ہرافتیٹی پنجگور، تربت (کیچ) و گوادر اوار ءُ۔ زیات علاقہ ریک ءِ۔ ڈغارک غیر آبادءُ …… سد آ کلومیٹر مرغن آ پتڑی علاقہ ہم ہندا مکران اٹی ءِ۔ داجاگہ نا مشک ہشکن مرغن و بڑز ءُ…… مکران نا مُد و موسم باسنی تیٹی بھاز باسُن و یخ آتیٹی بھاز جوان مریک۔

ضلع پنجگور:۔

پنجگور نا پن انا بارواٹ ارا ہیت ءُ اسٹ دا کہ پنچ بزرگ و صحابہ ؓغاتا قبر آک داڑے کنو …… و بلوچی بولی ٹی ”پنچ“ 5 و ”گور“ قبر ءِ پارہ۔ ہندا سوب آن دا علاقہ ءِ پنچ قبر آتا رد اٹ ”پنجگور“ پارہ …… ارٹمیکو دا کہ دا لوز ”پنجگور“ آن پیش تمانے ”گور“ بلوچی ٹی ”جو“ ءِ پارہ …… داڑے پنچ جو وہیرہ…… گڑا دا ہڑتوم آ روایت یا ہیت آتیٹی زیات پک ہراسٹ ءِ دا اندازہ خلنگ بھاز سخت ءِ انتئے کہ داڑے ”جوک“وہیرہ و مُتکن ءُ قبر ہم ارے……۔

پنجگور نا تاریخ بھاز مُتکن ءِ۔ دا علاقہ بھاز آ ملک و قوم آتا حکمرانی ٹی رہینگانے۔

مکران اٹی رہینگوک آ مخلوق نا زیات ذکر ی فرقہ غان ءِ۔ و اوفتا داڑے بھلو زور اسے ہندا سوب آن دانا جئی حکمران آتیٹی بلیدی وگچکی ذکری فرقہ غان مسنو۔

پنجگور آہِننگ کن ارا کسر کارہ اسٹ کوسٹل ہائی وے/پتڑی (ساحلی) آ علاقہ آتیٹ مرسا کیچ اکن کاہک۔ و داکان پنجگور کن کسر پیش تمک۔ دا کسر مچے مرغن ارے۔ہندا سوب آن مخلوق دا کسر اٹ پنجگور آ ہنپک…… وخت اس کہ ارٹمیکو کسر ضلع سوراب قومی سڑک نا راستیکو پارہ غا ہڑسینگسا گور، بیسمہ، ناگ آن مرسا سد آ کلومیٹر آتا سفر آن پد پنجگور آ سر مریک۔

منہ سال مُست کنے داڑے سفر نا آزموندہ مس۔ چندی کلاک داڑے خوار مرسا بھاز مشکل اٹ ناگ اسکان ہراکہ سوراب و پنجگور نا نیام انا اسہ شار اسے سر مسٹ۔ ناگ آن پنجگور آ ہننگ کن اسہ مُرغن ءُ پَٹ/ ریک زار اسے آن پد کسر آن گدرینگسا پنجگور آ سر مننگ مریک۔

کچہ انگا کسرک داخس بے نشان و گم مروک ءُ نو کہ چندی جئی آ بندغ آک ہم دافتیٹی رد اٹ ہنسا لنگڑی، ملاسی یا باسنی ٹی جولا خلنگ آن کسکنو…… اگہ کس رد ہم کپ تو پرکرے تو جل تیٹ دیر داخس بریک کہ کلاک آتا کلاک یا ارا مسہ دے سلوئی مریک۔

چین پاکستان مالیاتی راہداری (CPEC) نا سوب آن داسہ مچ آ مکران نا علاقہ غاتیٹی سڑک آک جوڑ مسنو…… سوراب آن پنجگور و ولدا کیچ و گوادر اسکان ہِننگ کن گچین ءُ سڑک جوڑ ءُ…… ہندا سوب آن داسہ داڑے سفر کننگ اٹی ہچ ءُ خواری و ویل اس بفک۔

نن ہم ہراتم قلات آن سوراب کن پیش تمان تو اسہ کلاک اسیٹی سوراب آن منہ کلو میٹر مون آ قومی سڑک آ سفر کرسا دا پوسکن جوڑ مروک آ سڑک آ کم و وَد 12:30 بجہ غا سر مسن…… و داسہ ای گاڑی ءِ دا سڑک آ راستیکو پارہ غا ہڑساٹ ہرا ننے ننا اولیکو مزل پنجگور آ سر کریکہ……دا سڑک بھاز جوان جوڑ کروک ءِ۔ انتئے کہ پوسکن جوڑ مسنے ہندا سوب آن داسکان تو جوان حالیت اٹی ئس …… دا سڑک آ بھاز رش خننگک …… چندی آبادی تیٹی داسہ سڑک آ چنکو و عارضی ءُ۔ ہوٹل و چنکو بازار خننگرہ…… و دا سڑک آ لس وڑ انا مسافر آتا گاڈی تا جاگہ غا ایرانی تیل آن پر انگا گاڈیک ہِن و بَر کننگ آ خننگرہ۔ ہرا درزن نہ، سد نہ، بلکن اگہ غلط مف تو ہزار آتا کچ اٹ داسڑک آٹو …… و دا سڑک آ چندی شکست آک مسنو ہرا ہندا ایرانی تیل والا گاڈی تا ترندی و اشتاف نا سوب آن مرسا کرینو۔ سوراب آن 20، 23 کلومیٹر نا مُری آ گدر شار انا چنکا بازار و آبادی آن گدرینگوئی مریک…… دا مچ آ علاقہ آباد ءِ۔ و ہر پارہ غا کشت کشار کروک آ ڈغارک خننگرہ…… داکان مُستی ناگ اسکان ہرا ارٹ، دو نیم کلاک نا سفر ءِ کروئی مریک……و دا مچ آ کسراٹ مش و غیر آباد آ ڈغارک خننگرہ۔ و ہر پارہ بڑی بانگ ءِ۔ ہراڑے اسہ پارہ غا دا زیبدار و قدرتی آ ندارہ غاک ءُ۔ ولے ارٹمیکو پارہ غا یکئی نا ہم احساس مریک۔

خیر ……نن مچ آ خاہوت گاڈی ٹی سوار چناتا شیطانی و چندی معصوم آہیت آتیان مشغول ئسن…… ارا کلاک آن پد نن ناگ آ سر مسن۔ ناگ شار اٹی پنجگور آ ہنسا راستیکو پارہ غا مچے مُری آ کُننگ و رہینگنگ کن ارا ہوٹل ءُُ۔ ہرافتیٹی کمرہ و تولنگ نا جاگہ غاک کچہ و کتغ تازہ ولے بے چس ءِ۔ ولے ارغ باسن و چا بورہ و دیر آن پُر ملک۔ ہوٹل نا مون آ اسہ چنکو مسیت اس و اونا رہی آ دیر انا جو اسے و وضو کننگ کن ٹوٹی مسافر آتیکن لگوک ءِ…… اسہ کمبوتی اس بھاز ارے کہ داڑے رفع حاجت کن نئے مسیت نا خڑک آ و نئے دا ہوٹل آتیٹی جوان ءُ بست و بند اس ارے…… اگہ جاگہ اس ارے ہم تو جاگہ اس دیر اف و اگہ دیر انا نعمت ارے تو سفائی اف…… باور کیرے کہ کنے وخت وخت اس تینا راج انا مسلمان مننگ آ ہم شک مریک…… انتئے کہ ہرا دین اٹی سفائی ءِ نیمہ ایمان پاننگانے و اوڑے سفائی دا حال مرے تو…… خیر دا تو مچ آ پاکستان اٹی اسہ وڑ انا حالیت ءِ ہرا کہ بھاز افسوز نا گپ اسے……

ننے ہم دے انا اِرغ و پیشیم نا نماز کن داڑے سلوئی مس …… و اسُل ہندا وڑ انا حالیت ئس ہرانا خلیس ئس…… ولے داڑان پد ہم خدا نا شکر ءِ ادا کرین کہ پین مف مسافر آتیکن داخس ءُ تو آسراتی اس ارے…… دا ہیت ءِ نما خیالداری کن کریٹ…… دا ہوٹل آتیا مزہ نا کتخ ملے ملپ ولے دافتا ارغ آک باسن و کتخ آک تازہ مریرہ۔ و مسافر آک کسر نا بینگنی نا سوب آن ارغ جوان سیر آ کُنیرہ۔

نما زآن او ارغ کننگ آن پد نن پنجگور کن سفر ءِ برجا تخان…… و کنے دا ہم خیال ئس کہ دے انا روشنائی ٹی پنجگور آ سر مرین ہندا سوب آن ای گاڈی ءِ مچے ترند چلیفیٹ و دیگر آن پد و شام آن زرہ اس مست جتا جتا زیبدار آمش، دامان وویرانہ غاتیان مرسا نن پنجگور شاراٹی سر مسن۔(برجا ء ِ)

ہفتئی تلار
تاک: 39
22-16 اکتوبر 2021ء
پنہ: 05