اصطلاحات نثر 29
غفور جان ساسولی
Get real time updates directly on you device, subscribe now.
تصوف:۔ (Mysticism / Therosophy)
تصوف عربی زبان نا لوز اسے۔ و دا ”صوف“ آن ہلنگانے، و ”صوف“ انا معنہ پشم (پشمینہ) نا ءِ۔
انگریزی ٹی تصوف نا اصطلاح کن Mysticism بکار بریک۔ ہرا یونانی Mustickos و فرانسیسی و لاطینی ٹی Mystiques آن ہلوک ءِ۔
ہندن Mystic یا Mistik یونانی لوز Muein یعنی ”خن تے ترو جوڑ تے بند کننگ“ اٹی بریک۔ ہرانا مفہوم دا مریک کہ ”خن تے تر و جوڑ تے مچ کرسا خدا نا عبادت ءِ کننگ۔“
ابو ریحان البیرونی (1048ء، 440ھ) تینا کتاب ”الہند“ اٹی تصوف نا لوز انا بارو اٹ دن نوشتہ کرینے:
”تصوف نا اصل لوز سین یا سوفیا ءِ، ہرانا مادہ ”سوف (س و ف)“ ءِ۔ و دانا یونانی زبان اٹی معنہ ”حکمت“ نا ءِ۔ و ہندا ڈول یونانی زبان نا مٹ و بدل نا وخت آ دا لوز عربی ٹی بس۔“
ہندن ڈاکٹر محمد امین تینا پی ایچ ڈی نا مقالہ ”اسلام اور تزکیر“ اٹی ہم البیرونی نا بڑز پاروک آ ہندا لوز آتا بابت نوشتہ کیک:
”صوفی در اصل ”سوفیا“ سے نکلا ہے۔ اور یونانی زبان میں سوف حکمت کو کہتے ہیں۔ اور وہ اہل حکمت (فلسفی) جو خدا کی ہستی کو علت اولیٰ اور غایتِ حقیقی سمجھتے تھے، سوفیا کہلاتے تھے۔“
ابو نصر عبداللہ السراج طوسی (988ء، 378ھ) تینا کتاب ”الامع“ ٹی لوز صوف انا رد اٹ نوشتہ کیک:
”لوز صوفی نا نسبت بیرشت ”صوف“ آن ءِ۔ ہرا نبی، اولیاء و اصفیاء (بزرگ و گچین کروک آ بندغ آک) آتا بیرشت ئسکہ۔“
پنی آ تاریخ دان علامہ ابن خلدون (732-808ء) عربی لغت نا رد اٹ تصوف نا معنہ ءِ دن بیان کیک:
”عربی لغت نا رد اٹ ”تصوف“ نا معنہ ءِ کہ ”صوف نا بیرشت بینے۔“ دن کہ ”تمعص“ نا معنہ ءِ کہ او کوس بینا تو ہندا ڈول اٹ ”صوف“ (یعنی پشم) بینوک آ صوفی ءِ، صوفی پاننگک۔“
نوشتوک قاضی قیصر الاسلام تینا کتاب ”فلسفے کے بنیادی مسائل“ اٹی حضرت داتا گنج بخش ہجویری (1073ء، 465ھ) نا پاننگ نا رد اٹ ہم ”صوفی و صوف“‘ انا مفہوم و اونا معنہ ءِ دا ڈَول درشان کرینے:
”صوف پہننے کے مفہوم سے لفظ کی معنویت واضح ہو جاتی ہے کیونکہ جو لوگ بعد میں صوفی کہلائے، انہیں شروع میں ”زھاد“ کہا جاتا تھا۔ اور موٹا پشمینے کا کپڑا پہننا ”زہد فی الدنیا“ کا ایک سیمبل اور مظہر تھا۔“
ہفتئی تلار
15-21 August 2020
تاک: 32
پنہ : 7